Voor een buitenstaander mag het misschien lijken alsof Gouden Dageraad zich relatief koest heeft gehouden sinds de partijtop in september 2013 was opgepakt. Dat was aanvankelijk ook wel zo: zolang partijleider Nikos Michaloliakos samen met zijn kornuiten in voorhechtenis zat, wachtend op zijn proces, hielden de partijleden zich relatief koest. Af en toe werden de nazi’s van de gevangenis naar het parlement gevoerd, om daar deel te nemen aan een stemronde om alweer nieuwe besparingen door te voeren, waarna ze weer naar de cel werden gebracht. Dat spelletje werd ongeveer 18 maanden volgehouden, maar omdat de beschuldigden nog steeds niet officieel van iets waren aangeklaagd, mochten ze na anderhalf jaar de cel weer verlaten. En sindsdien komt de partij met haar aanhang nog regelmatig op straat. De laatste bijeenkomst was de herdenking van de dood van 3 soldaten nabij Imia, toen de crisis tussen Turkije en Griekenland bijna tot een oorlog leidde in 1996.

Maar of de partij nog zo rustig zal blijven? Een maand geleden kwam het tot schermutselingen in een lagere school in Perama, de werkmansbuurt van Piraeus, toen leden van Gouden Dageraad kwamen protesteren tegen het feit dat vluchtelingenkindjes van de kampen in Schisto en Skaramangas naar het gebouw zouden worden gebracht, om daar les te volgen. De lessen zouden worden gegeven na de Griekse lesuren. Maar “bezorgde ouders” en neonazi’s zagen dat niet zitten, en probeerden het initiatief te verhinderen.

De lagere school bevindt zich in het gebouwencomplex waar mijn vrouw les geeft, en zij zag al van ‘s ochtends vroeg dat aanhangers van Gouden Dageraad met vlaggen rond het gebouw paradeerden. De dag na de opstootjes, kwam een politieman in burgerkledij de leraarskamer binnen, om te melden dat hij vanaf nu instond voor bewaking van de school. Sindsdien zijn de lessen voor de vluchtelingenkindjes verder gezet, maar een aantal ouders wilden hun kinderen niet  meer naar de school sturen. Gouden Dageraad haalt doorgaans hoge scores in Perama, waar de werkloosheidsgraad het hoogst ligt van heel Griekenland.

Aanvoerder van het protest is parlementslid Yiannis Lagos, tegen wie nog steeds een proces loopt. Hij daagt al lang niet meer op en houdt zich ondertussen onledig met het intimideren van allerlei groeperingen. Dat lijkt dus allemaal perfect mogeijk.

Een paar dagen later trof mijn vrouw op een schoolpoort van de andere school waar ze les geeft, in Nikaia (ook een deelgemeente van Piraeus), het logo van Gouden Dageraad aan. Het logo was geschilderd op de avond nadat bekend werd gemaakt dat ook in deze school les zou worden gegeven aan vluchtelingenkindjes. Maar in Nikaia is alles verder gelukkig rustig gebleven.

De voorbije dagen is er weer gelijkaardig protest uitgebroken in Oraiokastro, nabij Thessaloniki. Ook daar hebben bezorgde ouders geprotesteerd tegen de komst van vluchtelingenkindjes naar de school. Er werd flink met vlaggen gezwaaid en gisteren hebben actievoerders zich aan de poort vast geketend. Ook hier klonk het dat ze bang waren dat de vluchtelingenkindjes ziektes zouden overbrengen. Nu is de opvang van de vluchtelingen ook op het vasteland verre van ideaal, maar de kinderen zijn wel allemaal gevaccineerd.

Of actievoerders van Gouden Dageraad achter dit protest zitten, is moeilijk te zeggen. Er zijn in ieder geval geen bekende gezichten te zien bij het protest.

Afgelopen week is het proces begonnen tegen Kostas Peletidis, de KKE burgemeester van Patras. De burgemeester had in de aanloop naar de parlementsverkiezingen van 2015 geweigerd om openbare gemeentelijke ruimtes ter beschikking te stellen van Gouden Dageraad. De partij beweerde dat haar het recht werd ontnomen om campagne te voeren, iets waarvoor de burgemeester voor de rechter moest verschijnen. Eerder deze week werd het proces aangevat, maar voorlopig is het weer opgeschort. Op 23 februari zal het worden verder gezet.

Tijdens het proces dook opeens een video op van een neonazi concert uit 2005 waarop de ganse top van Gouden Dageraad aanwezig is. In de video is te zien hoe de neonazi’s hitlergroeten brengen, “Deutschland über alles” zingen en slogans scanderen zoals “Sieg Heil!” en “Juden raus”.

De video zal worden toegevoegd aan het dossier tegen de partij, op het proces dat nog steeds verder gaat in de rechtszaal in de gevangenis van Korydallos. Vlot verloopt dat allemaal niet. Voortdurend zijn er schermutselingen tussen antifascistische betogers en aanhangers van Gouden Dageraad, en regelmatig moet de oproerpolitie ingrijpen. Die richt haar pijlen net iets makkelijker op de antifascisten dan op de neonazi’s. Afgelopen week stormde diezelfde oproerpolitie zelfs de rechtszaal binnen.

De moeder van de vermoorde rapper Pavlos Fyssas was aanwezig, zoals op elke zitting. Toen de neonazi’s haar in het vizier kregen, schreeuwden ze naar haar “waar is je Pavlos nu, he?”. Ook dat schijnt allemaal zo maar te kunnen in een rechtszaal.

En ondertussen blijft Gouden Dageraad hardnekkig de derde partij in alle opiniepeilingen. En ik vrees dat de werkelijke score van de partij nog hoger ligt, want een aantal mensen durft niet hardop toegeven dat ze stemmen voor de partij. Een en ander heeft te maken met de crisis, uiteraard. Een heel groot deel van de Grieken wil niet langer meer onder het juk van een zogenaamd “memorandum” leven. Ondertussen leeft het land al bijna 7 jaar in een dergelijke toestand, en totnogtoe lijkt er geen einde aan te komen. Indien je nu over het politieke spectrum heen gaat kijken welke partijen in het parlement nog tegen het memorandum zijn en als anti-austeriteitspolitiek zijn, dan blijven er nog 2 over: KKE (de communistische partij) en Gouden Dageraad. En ik kan me niet van de indruk ontdoen dat de andere partijen, die totnogtoe de besparingspolitiek hebben gestemd, gediend zijn met extremistische partijen. Zo stel je de kiezer namelijk voor een moeilijke keuze: ofwel kies je tegen austeriteit, maar dan heb je enkel nog de extremen, ofwel stem je “redelijk”, maar dat betekent dan we; dat je er de austeriteit bij moet nemen.

Nu zijn de opiniepeilingen in Griekenland zelden correct, maar ik geloof wel dat Gouden Dageraad bij een mogelijke verkiezing er nog steeds als derde partij zal uitkomen. Maar het grootste deel van de Grieken zal niet eens de moeite meer doen naar het stemlokaal te gaan.