De mantra van de economische theorieën van de laatste jaren, is groei. Alles draait om groei, en in Griekenland moet er terug groei komen. Er is echter een aspect van groei dat bij vele voorspellingen over de Griekse economie over het hoofd wordt gezien: de groei van de bevolking.

Griekenland kampt al jaren met een kleiner wordende bevolking. De brain drain van de voorbije jaren heeft daar zeker iets mee te maken. Naar schatting zouden ongeveer 800.000 mensen het land verlaten hebben tijdens de voorbije 10 jaar (het laatste officiële cijfer dateert van juni 2016 uit een rapport van de Griekse nationale bank dat het aantal mensen dat Griekenland achter zich lieten op 427.000 plaatste). Logisch: niemand blijft in een land in crisis wonen als er geen perspectief is op een behoorlijke baan, met een behoorlijk inkomen.

En niemand begint aan kinderen als er geen perspectief is. En dat lijdt dan weer tot een ernstige omgekeerde bevolkingspyramide in Griekenland. Om een paar cijfers mee te geven:

• In 2018 waren er 120.297 overlijdens tegenover 86.440 geboortes.
• Er is een algemeen dalende trend van het geboortecijfers sinds de jaren 50.
• In het begin van het nieuwe millennium was er een stijgend geboortecijfer, maar sinds het austeriteitsbeleid daalt het geboortecijfer gestaag.
• In 2010 kreeg een vrouw nog 1,48 kinderen, terwijl dat in 2017 teruggelopen is tot 1,35.
• Ongeveer 15% van het aantal geboortes de voorbije 20 jaar zijn van buitenlandse koppels.

Een en ander zal leiden tot een hoger aantal gepensioneerden en bejaarden in Griekenland, iets wat het IMF in haar analyses niet is ontgaan. Vandaar dat het fonds telkens weer blijft suggereren dat de pensioenen in Griekenland omlaag moeten omdat het pensioensstelsel op langere termijn niet leefbaar is. Maar eigenlijk is ook dat geen oplossing: er moeten gewoon meer geboortes komen, als je op langere termijn wil denken.

Een dalend geboortecijfer heeft ook andere gevolgen. Heel wat scholen moeten worden gesloten. Nu moet ik er wel bij zeggen dat dat niet enkel te maken heeft met het feit dat er minder kinderen zijn. Het was ook een eis van de Europese “partners” dat er moest worden bezuinigd in het onderwijs. Hier zijn een paar cijfers van de voorbije jaren.

• Tussen 2009 en 2014 heeft Griekenland in totaal 1.705 scholen gesloten. Het ging om 796 lagere scholen, 509 peutertuinen, en om 400 middelbare scholen (gymnasium en lyceum, zoals dat heet).
• De regering heeft besloten om het komende jaar in Attica alleen al 23 scholen te sluiten: 14 peutertuinen en 9 lagere scholen.
• Tijdens het voorbije schooljaar heeft de overheid op het Griekse vasteland 22 scholen gesloten: 13 peutertuinen en 9 lagere scholen.

Vooral in de kleinere dorpen ver van de steden, zorgt dit voor problemen. Schoolkinderen moeten vaak enorme afstanden afleggen om naar school te gaan. Op de kleinere eilanden moeten kinderen vaak de boot nemen om naar een school op een nabijgelegen eiland te gaan. Geen goedkope zaak, overigens.

In totaal gaan er in Griekenland iets meer dan 1,3 miljoen kinderen naar school. Iets meer dan 600.000 onder hen gaan naar de middelbare school. Er zijn voor hen 71.984 leerkrachten voorzien, van wie er 64.282 een vaste baan hebben. 42.672 van hen zijn ouder dan 50 jaar (72,68%). Slechts 5,34% is jonger dan 40, en 0,29% is jonger dan 35.

Er is sprake van burn-outs en leerkrachten zonder motivatie die er tegen op zien dat ze tot 67 nog les zullen moeten geven. Nieuwe, jonge leerkrachten worden niet aangenomen want leerkrachten zijn ambtenaren in Griekenland en van de trojka moet het aantal ambtenaren naar omlaag. Dus kiezen velen onder hen voor een uitweg naar het buitenland.

Ben ik naief om te stellen dat het geen slecht idee is om de naar schatting 90.000 vluchtelingen en vooral hun kinderen zo snel mogelijk te laten integreren en naar school te laten gaan in plaats van ze te laten wegrotten in kampen. Want zo kweek je een generatie zonder enige vorming waarmee je in de komende jaren heel weinig gaat aan hebben.