Crisissmog boven Athene – in de verte ziet u de boog van het Olympisch stadion

Op de koude en vochtige winteravonden hangt hij er weer: de crisissmog, de αιθαλομίχλη – een nieuw woord dat vorige winter al zijn intrede deed in het Griekse vocabularium. Het afgelopen weekend irriteerde de doordringende brandgeur weer ogen en keel. Voor de tweede winter op rij branden Grieken weer alles wat ze kunnen vinden in de open haard en de houtkacheltjes. Vorig jaar luidden artsen al de alarmbel, want de mist die op winterdagen boven de Griekse steden hangt, is toxisch en wellicht ook kankerverwekkend.

Even ter herinnering: de Griekse overheid heeft de taksen op huisbrandolie even hoog gezet als op dieselbrandstof voor wagens. In principe gaat het trouwens om min of meer de zelfde brandstof, enkel de taksen zijn verschillend. In andere landen hebben de twee brandstoffen verschillende kleuren en is er een systeem dat kan nagaan welke brandstof iemand verkoopt. In Griekenland niet. Met als gevolg dat heel wat smokkelaars daar misbruik van maakten. De overheid slaagt er nog steeds niet in om een systeem in te voeren, en heeft dan maar de taksen even hoog gezet. Een maatregel die door alle parlementsleden van de regeringspartijen is gestemd in het parlement. Ondertussen is de vraag naar huisbrandolie met 75% gezakt in vergelijking met 2009, met als gevolg dat er heel wat minder miljoenen naar de schatkist zijn gevloeid. Alweer een slag in het water.

Aan het begin van de winter was men bang dat we dezelfde taferelen zouden zien als vorig jaar, en de overheid had een wetsvoorstel klaargestoomd dat mensen zou verbieden om hun open haard of houtkachel aan te steken op dagen dat er risico was op die crisismistvorming. Wie het verbod naast zich neerlegde, zou een boete van 2500 euro riskeren. Omdat een dergelijk voorstel nauwelijks uitvoerbaar is (ze slagen er niet eens in om een rookverbod te controleren), is het nooit voor het parlement gebracht.

Minister van Financiën Stournaras had dan een ander idee: de taksen op de huisbrandolie verminderen met 15%. Dat kan hij niet zo maar doen: hij heeft daar de goedkeuring van de trojka voor nodig. En die weigerde, omdat dit de deur weer op een kier zet om de brandstofsmokkel te doen toenemen. Ik kan ze geen ongelijk geven, maar de regeringsgetrouwe media stellen het nu voor alsof de trojka de Grieken liever wil laten creperen van de kou. Ondertussen hebben 41 parlementsleden van Nea Dimokratia, in een open brief aan minister van Financiën Stournaras gevraagd om de taksen op de huisbrandolie te verminderen. Saillant detail: ze hebben wel allemaal zelf voor de verhoging van die taksen gestemd. Van het invoeren van een controlesysteem op brandstof is nog steeds niets te merken.

Eerder deze maand stierf in Thessaloniki een jong meisje van 13 aan de gevolgen van een koolstofmonoxidevergiftiging, omdat haar moeder een open houtvuur in het huis had gezet. Het gezin van moeder en dochter had geen elektriciteit en geen verwarming.

En de mist, die is ondertussen weer overal te zien. In Athene is het vooral merkbaar in de noordelijke wijken. Wie rondloopt in Papagou, Agia Paraskevi of verder noordelijk richting Penteli, ziet de brij heel goed hangen. De artsenvereniging van Athene heeft weer gewaarschuwd voor ernstige gevolgen voor de volksgezondheid. De Duitse krant Süddeutsche Zeitung verwoordde het perfect: de armoede hangt in de lucht.

Dat zorgde voor een reactie van de bevoegde minister Adonis Georgiadis. Die beloofde aan mensen die genieten van een verminderd tarief bij de openbare elektriciteitsmaatschappij dat ze 2 dagen gratis stroom zouden krijgen voor elke dag dat er een waarschuwing is van de meteorologisch dienst voor kans op smog. Er moet dan wel een bepaald aantal micropartikels per kubieke meter worden gemeten, maar de minister vermeed om daar een nummer op te plakken. Een kerstcadeau of eens te meer een PR-oefening om te laten zien dat de regering sociaal bewust is?

Het geld voor de maatregel zou komen van het zo geroemde primaire surplus op de begroting – het geld dat overblijft nadat aan de terugebetaling van leningen en interesten is voldaan. Nog maar eens extra kosten, bovenop het feit dat heel wat families ook gebruik kunnen maken van subsidies om huisbrandolie aan goedkoper tarief te kopen (hoewel de prijs voor velen dan nog te hoog ligt). Als dat geld nu eens zou worden besteed aan een systeem om de brandstof te controleren, zodat de taksen niet zo hoog hoeven te worden gezet.

Hoe dan ook: vandaag, op kerstdag, zitten minister van Financiën Stournaras, minister van Volksgezondheid Georgiadis en minister van Energie Maniatis, samen om de problematiek te bespreken. Er zal een persconferentie volgen.