Overmorgen, 8 april, is het Internationale Roma-dag. De Roma zijn een nomadisch volk en je vindt hen overal in Europa terug. We kennen ze het best als zigeuners. Ook in Griekenland is er een grote Roma-populatie, die zich zoals overal aan de rand van de maatschappij bevindt. Nochtans hebben de Griekse zigeuners in Griekenland Griekse namen, maar verder leven ze wel in hun eigen wereld. Vaak wonen ze in tentenkampen en hebben ze geen toegang tot stromend water of elektriciteit. Ze spreken hun eigen taal, die weliswaar raakpunten heeft met het Grieks. Ze hebben hun eigen cultuur en muziek en proberen te overleven door het verkopen van plastic tuinmeubelen, potgrond, planten en tapijten of door het opruimen van grof huisvuil (zie mijn post van een paar weken geleden).

De Roma worden in Griekenland γύφτοι (gyftoi) of τσιγγάνοι (tsigganoi) genoemd. Deze benamingen zouden al dateren van de 11de eeuw, toen de Roma voor het eerst in Europa (en meer bepaald in Griekenland) op het toneel verschenen. Sommigen beweren dat het woord γύφτος (gyftos) afkomstig zou zijn van het Griekse woord Αιγύπτιος (egyptios – wat “inwoner van Egypte” betekent). Omdat de Roma een donkere huidskleur hebben, zouden de Grieken destijds gedacht hebben dat ze uit Egypte kwamen. Gyftos is in het Engels verbasterd tot “gypsy”.

Τσιγγάνος (tsigganos) komt dan weer van het Griekse ἀτσίγγανος (atsigganos) dat terug te voeren is naar het Oudgrieks ἀθίγγανος (athigganos): hij die niets aanraakt, hij die nergens thuishoort. De benaming alleen al duidt aan dat de Roma inderdaad nergens thuis hoorden. Tsigganos is verbasterd in het Franse “gitane” .

Op 8 april, overmorgen dus, wordt er in het Byzantijns Museum in Athene een studiedag gehouden over de Roma. Op 9 april zullen er conferenties, tentoonstellingen, concerten, filmsvertoningen en workshops worden gehouden. Bedoeling is om meer inzicht te krijgen in de geschiedenis van de Roma en te onderzoeken waarom ze steeds het voorwerp van vooroordelen zijn en sociaal worden uitgesloten. Volgens de initiatiefnemers is een wetenschappelijk aanpak de enige manier om daar achter te komen.
Waarom in het Byzantijns museum? Omdat de Roma voor het eerst in Griekenland zijn gesignaleerd tijdens de bloeiperiode van het Byzantijnse Rijk.

Of dit initiatief de vooroordelen tegenover de Roma zal kunnen aanpakken, betwijfel ik ten zeerste. In deze crisistijden plooit de Griek helemaal terug op zichzelf en zullen alle vreemde elementen (lees: niet-Grieken) het bijzonder moeilijk krijgen.