In een poging om deze blog wat nieuw leven in te blazen, wil ik het nog eens hebben over de Macedonische naamskwestie.

Zoals u weet zijn premier Tsipras van Griekenland en premier Zaev van FYROM in Prespes overeengekomen dat de naam van het noordelijke buurland van Griekenland zal worden veranderd in Noord-Macedonië. Het gebruik van de naam geldt voor erga omnes, wat betekent dat iedereen deze naam zal moeten gebruiken. Voor Griekenland betekent het dat we hier niet langer Skopje zullen zeggen om het land aan te duiden, maar het betekent evenzeer dat men in het buitenland niet langer Macedonië mag zeggen. De overeenkomst houdt eveneens in dat de inwoners van FYROM zichzelf Macedoniërs mogen noemen en de taal die ze spreken Macedonisch.

Niet iedereen is daar even blij mee, zeker niet in Griekenland. Een deel van de bevolking is tegen eender welk gebruik van de naam Macedonië voor het noordelijke buurland. Macedonië is Grieks, de naam is Grieks en een bevolking die een Slavisch dialect spreekt, kan geen aanspraak maken op de naam.

Nadat Zaev en Tsipras tot een overeenkomst waren gekomen, was het woord aan de inwoners van FYROM. Die moesten zich op 30 september in een referendum uitspreken over het Verdrag van Prespes. Zoran Zaev had zijn politieke toekomst min of meer verbonden met de uitslag van het referendum. Indien de bevolking instemde, kon de weg worden vrijgemaakt om de grondwet van FYROM aan te passen. Maar de oppositie in Skopje lag dwars en riep de bevolking op om tegen te stemmen. Uiteindelijk kwam iets meer dan 36% van de geregistreerde kiezers opdagen op het referendum (of de kieslijsten up-to-date zijn is – net zoals in Griekenland – nog maar de vraag). Meer dan 94% van de mensen die kwamen opdagen, stemde echter in met de naamswissel. Zaev verklaarde dit als een overwinning, hoewel minstens 50% van de kiezers moest komen opdagen om het resultaat geldig te laten zijn.

Internationaal is er veel steun voor Zaev en Tsipras, want indien Griekenland en FYROM er in slagen om hun meningsverschillen over de naam achter zich te laten, kan het noordelijke buurland tot de NAVO toetreden, en daarna kan eveneens het pad worden vrijgemaakt tot toetreding tot de EU. Zowel in Brussel als in Washington kijkt men daar naar uit. In Griekenland heeft de Amerikaanse ambassadeur Geoffrey Pyatt actief gelobbied voor de overeenkomst. Zaev en Tsipras zouden zelfs in the running zijn geweest voor de Nobelprijs voor de Vrede.

In Moskou is men daar natuurlijk niet zo blij mee, want met FYROM als NAVO-lid zou de invloed van de Russen in de Balkan nog wat meer tanen. Of Rusland daar echt actief iets aan wil doen, is niet duidelijk, maar een bericht in de New York Times van 10 dagen geleden maakt gewag van Amerikaanse bronnen die zeggen dat de Russisch-Griekse zakenman en gloednieuwe Griekse oligarch Ivan Savvidis geld zou hebben gestoken in een campagne tegen het referendum. U kent Savvidis als de eigenaar van de Griekse voetbalploeg PAOK die een paar maanden geleden het voetbalveld op stoof terwijl hij aanstalten maakte om naar zijn pistool te grijpen dat hij in een holster had zitten.

Maar er is ook tegenstand tegen het Verdrag van Prespes, voornamelijk in Griekenland. Dat Gouden Dageraad de premier een verrader vindt, weten we al. Maar ook Mikis Theodorakis wil niet dat het noordelijke buurland de naam Macedonië gebruikt. En uiteraard is de politieke oppositie ook gekant tegen de overeenkomst. Oppositieleider Kyriakos Mitsotakis, in de buitenlandse pers steevast omgeschreven als een marktgerichte hervormer, liberaal, modern en geschoold in Harvard, vindt bijna dagelijks dat er verkiezingen moeten komen omdat dit de oplossing is voor het land. Mitsotakis wil, in tegenstelling tot zijn zus, geen naam waarin het woord Macedonië voorkomt. Of dat zijn persoonlijke overtuiging is, ofwel of dat een standpunt is waarmee hij electoraal hoopt te scoren, kan ik niet zeggen. Maar Mitsotakis beweert dat, wanneer hij aan de macht is, hij het Verdrag van Prespes ongedaan zal maken. Dat hoort men niet graag in Washington en Brussel. Voorman van de EVP – de Europese Volkspartij waarvan Nea Dimokratia ook lid is – Manfred Weber, is een voorstander van de overeenkomst want hij wil FYROM bij de NAVO en de EU. Hij is niet blij met de uitspraken van Mitsotakis.

Nog iemand die radicaal gekant is tegen het gebruik van het woord Macedonië in de naamgeving, is de leider van de Griekse coalitiepartner ANEL, Panos Kammenos. Die was blij dat de uitslag van het referendum in FYROM niet geldig was. De man is minister van Defensie en in die capaciteit bracht hij begin oktober een bezoek aan de Verenigde Staten. En daar legde hij een alternatief op tafel voor de naam “Republiek van Noord-Macedonië”, tot consternatie van de Griekse regering, vooral van Nikos Kotzias, toen nog minister van Buitenlandse Zaken en architect van de overeenkomst tussen Griekenland en FYROM. Kammenos beweerde dat hij het voorstel te persoonlijken titel op tafel had gelegd en niet als minister van de Griekse regering. Overtuigen deed hij niet, maar premier Tsipras dekte het incident toe. Kammenos maakte tijdens zijn bezoek trouwens ook bekend dat hij Griekenland openstelt voor nog meer Amerikaanse legerbasissen. Iets waar de traditionele aanhang van SYRIZA zeker huiduitslag van krijgt. Of hij daar het akkoord van Tsipras had voor gekregen, is ook nog maar de vraag. Volgens Kammenos zullen de basissen voor werkgelegenheid zorgen en zijn ze nodig in een tijd waarin oostelijke buur Turkije onbetrouwbaar blijkt.

En dan was er een paar dagen geleden een ministerraad waar het naar verluidt tot een flinke aanvaring kwam tussen Kotzias en Kammenos. We weten niet precies wat er is gezegd tijdens die ministerraad, maar Nikos Kotzias bood op woensdag zijn ontslag aan als minister van Buitenlandse Zaken. Het lijkt er op dat Tipras zijn minister van Buitenlandse Zaken heeft opgeofferd om zijn coalitiepartner ANEL aan boord te houden. Anders zou de regering haar meerderheid in het parlement kwijt zijn en dan zou Mitsotakis krijgt waar hij al 1000 keer om gevraagd heeft: verkiezingen. Ondertussen neemt Tsipras ook de portefeuille van het ministerie van Buitenlandse Zaken over en draagt hij nu 2 petten. Mensen met een goed geheugen weten dat Papandreou hem dat eens heeft voorgedaan. Tsipras schijnt wel meerdere pagina’s uit het Papandreou-boek over te nemen.

Ondertussen stond de actualiteit niet stil in FYROM. Ondanks het feit dat de uitslag van het referendum in september niet geldig was, heeft Zaev het Verdrag van Prespes toch voor het parlement gebracht. Daar moest worden gekeken of er een meerderheid te vinden was voor een grondwetswijziging die de overeenkomst zou bekrachtigen. Die leek niet te kunnen worden gevonden, maar te elfder ure bleken er dan toch een aantal leden van de oppositie bereid om voor de grondswetswijziging te stemmen. Meteen ging de geruchtenmolen aan het draaien. Misschien hadden ze wel geld toegestopt gekregen van de Amerikanen. Of erger nog, van de grote onruststoker in de Balkan, George Soros!

Diezelfde geruchtenmolen vermoedde eveneens dat de rel tussen Kotzias en Kammenos op de ministerraad ging over zogenaamde “geheime fondsen” van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Die geheime fondsen zijn er altijd geweest, in elke regering en het ministerie van Buitenlandse Zaken mag die besteden naar eigen goeddunken, zonder rekenschap af te leggen. En Kammenos zou hebben gesuggereerd dat Kotzias de fondsen had aangewend om de publieke opinie in FYROM te bespelen. Of hij dat echt heeft gezegd en of dat de reden is waarom Kotzias ontslag heeft genomen, daar hebben we het raden naar. Kotzias heeft een lange brief geschreven waarin hij de redenen uit de doeken doet en hij heeft die brief aan Tsipras gegeven. Die wil ‘m niet publiceren.

Nadat het parlement in Skopje had ingestemd met een grondwetswijziging, stuurde Kammenos de tweet hier links de wereld in. Er staat: “Wie kon vermoeden dat in het Europa van waarden en van democratie iemand die niet stemt tegen de bevelen wordt opgesloten, en iemand die instemt een bonus krijgt van 2 miljoen euro zwart geld. Ik schaam me.” Dat is best een ferme tweet voor een minister van Defensie. En weer geen enkele reactie van Tsipras, hoewel er achter gesloten deuren wel een hartig woordje zal worden gesproken.

Tsipras heeft Kammenos namelijk nodig om in het zadel te blijven. En hij wil koste wat het kost vermijden dat de Grieken nu naar de stembus moeten. In januari 2019 hoopt hij namelijk goed nieuws te brengen: dat de aangekondigde bezuinigingen in de pensioenen niet moeten worden doorgevoerd (Jeroen Dijsselbloem had daar al op gealludeerd in een blogpost). Die bezuinigingen waren een voorwaarde om de laatste schijf van de laatste noodlening uitbetaald te krijgen.

Kammenos zelf kan het zich ook niet veroorloven om de regering op te blazen. Op dit moment geeft hij trouwens een persconferentie waar hij dit ook duidelijk maakt. Mochten er verkiezingen komen, dan raakt hij met zijn partij niet over de kiesdrempel. Hij had gehoopt dat het buurland niet zou instemmen met een naamswijziging, maar dat is dus niet gebeurd. En nu wordt de hete aardappel doorgespeeld naar het Griekse parlement. Benieuwd wie hier voor gaat stemmen. Er wordt verwacht dat ANEL (Onafhankelijke Grieken) zullen tegenstemmen. Als de partijdiscipline overheerst, zal ook Nea Dimokratia tegen stemmen, en over Gouden Dageraad en KKE hoeven we ons geen illusies te maken. Het is uitkijken wat de parlementsleden van het uiteengerafelde partijtje Potami (ooit door Guy Verhofstadt de toekomst van de Griekse politiek genoemd) zullen doen. En ook eens kijken of de protesten tegen de naamskwestie zullen blijven duren. De laatste tijd komt enkel Gouden Dageraad daarvoor nog op straat.