Griekenland heeft de voorbije weken 2 koudefronten te verwerken gekregen. Sinds een aantal jaren kriigen die fronten van noodweer een naam, zoals de gewoonte is met orkanen. De meteorologische dienst heeft daartoe besloten omdat het op die manier duidelijker is dat het niet gewoon slecht weer is, maar echt wel noodweer waarop de overheid zich moet voorbereiden.

Het eerste front werd Zinovia gedoopt (hoewel je in de buitenlandse media vooral de spelling Zenobia vond). Zinovia bracht sneeuw met zich mee en de bergen rond Athene kleurden wit. De autosnelweg Athene – Lamia zat vast en bestuurders zaten urenlang vast in de sneeuw. Iedereen speelde de bal naar elkaar door: de overheid naar de plaatstelijke autoriteiten, de autoriteiten naar de uitbaters van de autosnelweg (die in privéhanden is, zoals zovele dingen hier); zelfs de meteorologen werden er van beschuldigd om niet tijdig te hebben gewaarschuwd.

Bij het tweede koudefront, Hephaestion, genoemd naar een generaal van Alexander de Grote, was iedereen in ieder geval beter voorbereid.

Maar de koude veroorzaakt nog steeds dodelijke slachtoffers. Dit keer niet in de vluchtelingenkampen (voor zover we weten), maar wel bij de bevolking. Minstens 8 mensen hebben deze winter het leven verloren.

Zo was er het echtpaar uit Pakistan, dat hun woning in de Atheense wijk Metaxourgeio niet verwarmd kreeg en daarom een gaskacheltje had gekocht (hebben wij ook gedaan toen de bewoners van ons flatgewbouw geen geld hadden om huisbrandolie in te slaan). Ze hadden het kacheltje ‘s nachts laten branden, en verloren wellicht het leven door de carbonmonoxide die vrijkomt en die levensgevaarlijk is als er niet voldoende verluchting in de ruimte is. Hun lijken werden ontdekt door hun drie kinderen, 11, 17 en 19 jaar oud.

Afgelopen vrijdag was er brand ontstaan in een hut in Komotini. Toen de brandweer het vuur had geblust, vond ze het verkoolde lichaam van een vierjarig meisje. Het bleek te gaan om een zigeunermeisje – de zigeuners hadden hun toevlucht in de hut gezocht. Romazigeuners zijn nog steeds tweederangsburgers in Griekenland en velen hebben niet eens een dak boven hun hoofd. Het vuur in de hut hadden ze aangestoken om het warm te hebben.

Afgelopen vrijdag is een vrouw van 63 omgekomen van de kou in haar huis in de Joodse buurt van de oude stad van Kerkyra (Korfoe). Het lijkt van de vrouw werd ontdekt nadat haar buren meldden dat ze al een paar uur lang geen teken van leven had gegeven. De vrouw woonde alleen en had geen verwarming in huis.

Nog een ander triest voorval is de dood van een ander meisje van 4 jaar oud. Haar lichaam werd gevonden op 4 januari in een verlaten pand hier een paar honderd meter van mijn deur. Dat pand was onbewoonbaar verklaard nadat het zware schade had opgelopen tijdens de aardbeving van juli laatsleden. Desondanks hadden de zigeuners van Piraeus er onderdak gevonden (normaal slapen ze in de buitenlucht, maar het was de voorbije weken echt wel te koud). Uiteraard was het berekoud in het pand en werden er vuurtjes gestookt, die tot een brand leidde. Toen de brandweer het vuur geblust had, vonden ze het verkoolde lichaam van een driejarig meisje.

En net voor kerst raakten twee seizoensarbeiders, wellicht uit Pakistan, bevangen door de rook van een verwarming die ze zelf hadden gemaakt. Het voorval gebeurde in Kalyvia, een eind buiten Athene richting Sounio.

Vooral rond de jaarwisseling was het koud, en dat is toch weer eens een aanleiding om te kijken in hoeverre de Grieken hun huizen kunnen verwarmen. Volgens de cijfers van Eurostat konden 22,7% van de Grieken hun huizen niet voldoende verwarmen in 2018. Dat is gelukkig wel 10% minder dan het aantal mensen dat zoiets niet kon in 2014, maar het is nog steeds een heel hoog cijfer, het tweede hoogste van de EU, na Bulgarije.

De koude van de afgelopen weken zorgde weer voor heel wat reukhinder: Athene en Piraeus ruiken naar verbrand materiaal op de koude avonden wanneer er weinig wind is. De crisissmog of ??????????? laat zich weer voelen. Het is niet meer zo erg als een paar jaar geleden, maar het is toch nog steeds zeer hinderlijk.

En ongezond. De Griekse Kankervereniging trok afgelopen week aan de alarmbel. In een persbericht laat de vereniging weten dat het erg ongezond is om de open haard aan te steken om zo een gevoel van knusheid te creëren. Hoewel, de rook en de stank komt niet enkel van de open haarden waarin mensen hout verbranden. Nog steeds wordt er brandbaar materiaal uit de vuilnisbakken gevist om het in de open haard te gooien. Meer en meer mensen die zich geen huisbrandolie meer kunnen veroorloven, zijn op pelletkachels overgeschakeld. Ook dat zorgt in een miljoenenstad voor overlast.

De Griekse kankervereniging roept het Griekse parlement op om een wet te stemmen die het strafbaar maakt om hout te verbranden in een stadscentrum. Verder wil de vereniging ook dat de bouwkundige dienst verbiedt dat er nog open haarden worden gebouwd in nieuwe huizen (hoewel er tijdens de crisis geen nieuwe huizen meer zijn gebouwd). En tenslotte wil de Kankervereniging dat de overheid subsidies vrijmaakt om er voor te zorgen dat de mensen minder geneigd zijn om hout (of wat dan ook) te gaan verbranden. Nu heeft de regering wel subsidies voor stookolie gegeven, maar dat volstaat niet.

Toen de voorzitter van de Griekse kankervereniging op televisie verscheen afgelopen week, zei hij dat de vervuiling van open haarden en houtverbranding ziektes van de longen, de hart- en bloedvaten en de hersenen veroorzaakt. Om nog even een stapje verder te gaan, zei hij dat zelfs de barbecues waar de Grieken zo graag hun souvlakia op roosteren, ook niet goed zijn voor de gezondheid.

De minister van Milieu Kostis Chatzidakis kwam nadien vertellen dat hij nog niet gehoord heeft van een verband tussen open haarden en kanker. Hij is de man die de Griekse openbare elektriciteitsmaatschappij probeert te privatiseren en de hele tijd verkondigt dat het bedrijf in slechte papieren zit (dat zal kopers aantrekken). En hij is ook de man die windmolenparken wil aanleggen. Je bent minister van Milieu of je bent het niet.

Maar waar niemand over spreekt, is de vervuiling van de normale stookketels die huisbrandolie verbranden. Niet alleen gaat het om een enorm aantal ketels, maar vele zijn zeer oud en slecht onderhouden en zorgen ook voor veel vervuiling.

Een aantal jaar geleden werden nog metingen gedaan naar vervuiling. Het zou misschien toch geen slecht idee zijn, om nog eens een keertje dergelijke metingen uit te voeren. Vroeger deed het Nationaal Observatorium nog onderzoek naar de luchtkwaliteit, maar nu heb ik geen weet van nieuwe studies. Tenzij ik niet goed zoek…