Sinds de herfst van 2019 hebben we in Griekenland een nieuwe regering die wordt geleid door een hervormer die is opgeleid in Harvard University. Zo wordt Kyriakos Mitsotakis steevast door de internationale pers omschreven, hoewel een recent artikel in The Economist hem ondertussen wel van die piedestal haalt.
Waar zijn voorganger Alexis Tsipras hervormingen doorvoer op vraag van de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank en daar lof voor kreeg vanuit Brussel, voert Mitsotakis hervormingen uit op eigen initiatief om de economie er weer bovenop te helpen. Hij heeft daarvoor econoom en nobelprijswinnaar Christopher Pissaridis aan boord genomen die een comité heeft opgericht dat de economische voorstellen moet lanceren die door de regering in wetten kunnen worden gegoten.
Een aantal van die voorstellen werden afgelopen week gepresenteerd door minister voor Arbeid en Tewerkstelling Kostis Chatzidakis (een beroepspoliticus die in zijn leven nooit een andere baan heeft gehad) via het wetsvoorstel voor de “Bescherming van de Werkgelegenheid”.
Belangrijkste aspect van het wetsvoorstel is de speciale overeenkomst die gemaakt zal worden tussen werkgever en werknemer. De veronderstelling is dat hier de collectieve arbeidsovereenkomsten zullen worden omzeild en dat de werknemer – indien hij dat wenst – 10 uur per dag “mag” werken, in plaats van 8 uur. Hij zal voor de overuren niet worden betaald, maar hij kan die later wel opnemen als vrije dagen. De bedoeling is dat de werknemer de uren die hij zo bij elkaar spaart, later kan opnemen, ofwel door minder uren per dag te werken, of door de overuren als vakantiedagen op te nemen. Het sleutelwoord dat de minister hier gebruikt is “flexibiliteit”. Het is dus perfect mogelijk dat de werkgever van de werknemer verlangt dat hij vier dagen per week 10 uur werkt, en een dag vrij neemt, of de ene dag 10 uur werkt en de volgende dag 6 uur, zonder daar voordien de werknemer van op de hoogte te brengen, zodat die zijn week kan plannen. Zo gaat dat wanneer we het hebben over flexibiliteit.
Het gaat hier dus over een persoonlijke overeenkomst tussen de werkgever en de werknemer. En die twee partijen zijn in geen geval gelijk in een land waar de werkloosheidsgraad nog steeds rond de 20% hangt en waar bijna de helft van de jongeren onder 24 jaar geen baan hebben. Die zullen werkelijk alles accepteren om iets te verdienen, want als langdurig werkloze kun je hier niet rekenen op een uitkering. Er wordt namelijk gevreesd dat de werkgever de werknemer zal ontslaan indien die laatste niet instemt met het presteren van overuren.
Het wetsvoorstel schrijft wel voor dat de werknemer niet ontslagen mag worden wanneer hij weigert om overuren te presteren. Dus de werknemer wordt beschermd, aldus de minister die nooit in zijn leven werknemer is geweest. Want dan had hij wellicht begrepen dat de werkgever officieel de reden moet opgeven waarom hij de werknemer ontslaat. En denkt hij nu echt dat er ook maar een Griekse werkgever is die als reden zal opgeven dat zijn werknemer weigerde om 10 uur per dag te werken?
Verder breidt het wetsvoorstel de beroepen uit die vanaf nu ook op zondag zullen werken. Dat zijn vooral zogenaamde courier diensten en logistieke diensten in het domein van de volksgezondheid. Merkwaardig wel dat de minister in een persconferentie zijn voorstel om het aantal werkuren per dag op te trekken naar 10, verdedigde met volgend voorbeeld: wanneer een moeder haar kind meer wil zien, kan ze 4 dagen lang 10 uur werken, en dan op vrijdag vrij nemen. Maar als diezelfde moeder op zondag moet werken, wanneer haar kind geen school heeft, dan lijkt ze mij daar weinig aan te hebben.
De limiet van toegestane overuren is gezet op 150 uur per jaar.Wie daar bovenuit komt, zal met 120% meer loon worden vergoed dan met de 80% die tot op heden gold.
En hoe zal dat alles gecontroleerd worden? Met een zogenaamde digitale “prikklok”. Die zal eerst worden ingevoerd bij grote bedrijven en banken en nadien worden uitgebreid naar alle bedrijven. De werkuren, pauzes en overuren zullen worden opgenomen in het zogenaamde Ergani II-systeem waardoor de werkgever heel wat bureaucratie omzeilt en niet langer een logboek dient bij te houden. Bedrijven die de niet alles doorgeven aan de digitale prikklok, riskeren een boete van 10.500 euro per werknemer en dienen de deuren te sluiten voor 15 dagen als ze meermaals betrapt worden op onregelmatigheden.
Het orgaan dat zal moeten toezien op het feit dat de wetgeving wordt nageleefd, de arbeidsinspectie, wordt onafhankelijk. Die mag vanaf nu de klok rond onaangekondigd bij de werkgever aankloppen en de boeken controleren.
Als er zich conflicten op de werkvloer voordoen, of wanneer er sprake is van geweld tegen de werknemer, dan dient de werkgever dat conflict op te lossen, eventueel door werknemers die onderling een conflict hebben, op andere plekken te plaatsen. Als de werkgever de bron van conflict is, dan mag dat geen reden zijn om de werknemer te ontslaan. Hoe dat gaat worden gecontroleerd, is me voorlopig niet duidelijk. De onafhankelijke arbeidsinspectie zal wellicht tussenbeide komen.
Het zwangerschapsverlof zal worden uitgebreid naar 9 weken en werknemers mogen niet ontslagen worden als ze dat verlof aanvragen. Want ja: zoiets pleegt wel eens te gebeuren in Griekenland. En een vader kan niet worden ontslagen de eerste zes maanden na de geboorte van zijn kind.
Telewerk wordt vanaf nu wettelijk geregeld zodat werknemers niet langer gedwongen kunnen worden om tijdens hun verlof te werken. Ik herinner me een vriend die tijdens zijn vakantie minstens 3 keer per dag werd opgebeld door de werkgever om een en ander te vragen over het werk. Dat kun je bezwaarlijk vakantie noemen.
Het wetsvoorstel voorziet ook een pauze van 15 tot 30 minuten na 4 uur werk, in plaats van na 6 uur werk. En die pauze mag niet aan het begin of aan het eind van een werkdag worden opgenomen.
Een aantal dingen klinken wel goed, maar er zijn toch ook wel een paar problematische regels in het wetsvoorstel. Zo is er de bepaling die betrekking heeft op de verplichting om de werknemer opnieuw in dienst te nemen, indien zijn ontslag door de rechter ongeldig wordt verklaard. Indien de rechtbank het ontslag van een werknemer als ongeldig, onwettig of beledigend acht, is de werkgever vandaag eerst verplicht om de werknemer het achterstallige loon te betalen vanaf de dag van het ontslag tot de dag van de uitvaardiging van de rechterlijke beslissing, en vervolgens om hem opnieuw in dezelfde positie aan te nemen. De werkgever zal echter wel de mogelijkheid hebben om te vragen de werknemer niet opnieuw aan te nemen, mits betaling van een aanvullende vergoeding die niet minder mag zijn dan 3 maandsalarissen en meer dan tweemaal de ontslagvergoeding. De rechter oordeelt over het verzoek van de werkgever. De werkgever die besluit om de werknemer te ontslagen, weet dus op voorhand dat hij van de werknemer verlost is en dat hij in het ergste geval “iets meer” zal moeten betalen terwijl de werknemer weet dat zelfs wanneer zijn ontslag via een rechtszaak wordt geannuleerd, dat zoiets niet meteen betekent dat hij zijn oude baan terug kan opnemen.
O ja, en misschien toch nog even vermelden dat de vorige minister van Arbeid, Yiannis Vroutsis, in augustus 2019 een bepaling aan de wetgeving heeft toegevoegd waardoor de werkgever niet langer verplicht is om het ontslag te rechtvaardigen.
Tenslotte bevat het wetsvoorstel wijzigingen in de vakbondswet waardoor het moeilijker wordt om een staking uit te roepenNaast het elektronisch stemmen voor de stakingsverklaring, worden de werknemers verplicht een gedetailleerd verslag in te dienen met de eisen en de redenen die een staking verrechtvaardigen. Dit vergroot de kans dat een staking als onwettig of abusief wordt verklaard door een rechtbank. Daarnaast bepaalt het wetsvoorstel dat het gebruik van psychologisch geweld door stakende arbeiders tegenover nietstakenden als reden kan worden gebruikt om de staking illegaal te verklaren. En niet alleen dat: een vakbondsafgevaardigde zal kunnen worden ontslagen als hij overgaat tot psychologisch geweld.
Het is nog maar de vraag wat zal worden gezien als een poging van de vakbondsafgevaardigden om hun collega’s over te halen om deel te nemen aan de staking en wat zal worden gezien als het uitoefenen van psychologisch geweld. Het risico bestaat dat deze bepaling de werkgever een wapen geeft om de staking te breken en om een militante vakbondsactiviteit om te dopen in het toepassen van psychologisch geweld.
Alle bepalingen hierboven gelden niet enkel voor mensen met een voltijds contract, maar ook voor mensen met een deeltijds of tijdelijk contract. En laat de meeste werknemers in Griekenland nu net tot die laatste categorie behoren.
Zo kan deeltijdse werknemers gevraagd worden om langer te werken dan bijvoorbeeld hun dagelijkse 4 uur. En nu komt het: die extra uren hoeven niet meteen op de reguliere vier uur te volgen. Dus is het mogelijk dat iemand wordt opgeroepen om te werken van bijvoorbeeld 8 tot 12, en dan weer van 16 tot 18 uur. Heel flexibel allemaal. Stel dat je een tweede baan hebt om rond te komen, zoals dat bij velen het geval is. Hoe gaan ze die tweede baan nog kunnen uitvoeren? Er is gelukkig nog wel een voorziening dat de werknemer een rustperiode van 11 uur moet hebben tussen 2 werkdagen.
En wat geberut er met mensen die bijvoorbeeld in toerisme werken? Die werken sowieso al lange dagen, maar die zullen dus nu gevraagd kunnen worden om 10 uur per dag te werken, zonder betaald te worden voor die overuren. Die overuren kunnen ze dan bijvoorbeeld in de tweede helft van het jaar opnemen. Maar mensen in het toerisme werken doorgaans hoogstens 6 maanden per jaar. Zullen die overuren naar het andere half jaar worden overgeheveld? In een half jaar waarin ze toch niet werken, en ze een vergoeding ontvangen? Zoals ik het wetsvoorstel nu begrijp, komt het er gewoon op neer dat deze mensen gewoon geen overuren meer uitbetaald zullen krijgen.
En dan is er nog een nieuwe bepaling, waarbij zowel voltijdse als deeltijdse werknemers onbetaald verlof opnemen na een persoonlijke geschreven overeenkomst met de werkgever. Totnogtoe was dat enkel mogelijk op vraag van de werknemer, maar nu zal het ook kunnen wanneer de werkgever dat vraagt. Wellicht is dit ingegeven door de lockdown, waarbij heel wat bedrijven dreigen over de kop te gaan. Onbetaald verlof kan tot 1 jaar duren, maar kan nadien worden verlengd op vraag van een van de beide partijen. Tijdens de periode van onbetaald verlof, zal het contract tussen werknemer en werkgever even stop worden gezet en dient de werkgever geen sociale bijdragen te betalen.
Premier Mitsotakis vindt het nieuwe wetsvoorstel een plan dat de strijd van 1 mei huldigt. Of iedereen dat zo zal zijn, durf ik te betwijfelen.
Er is heel wat reactie op het wetsvoorstel. Er zijn al acties geweest, en er zullen er nog meer volgen. De oppositiepartij SYRIZA zal proberen garen te spinnen uit het protest, maar of dat zal lukken? Het was de regering SYRIZA die sowies al de regels had versoepeld ten voordele van de werkgevers. En ze mogen dan wel zeggen dat ze daartoe werden gedwongen door Brussel, maar dat is dan weer net een reden voor kiezers om zeker niet naar SYRIZA te kijken. Maar dat is dan weer een ander verhaal.