Europa spreekt sinds deze zomer van een vluchtelingencrisis. Dat woord wordt in het noorden van het oude continent gebruikt, omdat nu pas grote groepen migranten en vluchtelingen komen aankloppen. Voor Griekenland is deze crisis al een paar jaar aan de gang. De situatie op de Griekse eilanden, waar dagelijks soms wel duizenden mensen in rubberbootjes vanuit Turkije aankomen, is verergerd sinds de regering Samaras een paar jaar geleden een groot hek heeft gebouwd op de grens tussen Turkije en Griekenland. Op dit grens patrouilleert Frontex, het Europese Agentschap voor de Europese Buitengrenzen. Mensen proberen via de zee Europa te bereiken en dat heeft al tot duizenden doden geleid: mensen die verdronken bij de overtocht.

Maar zo erg als deze zomer was het voordien nog niet. En Europa heeft besloten om actie te ondernemen. Reeds in de zomer werd besloten om hotspots op te richten in de landen waar de vluchtelingen aankomen: Griekenland, Italië en in mindere mate Spanje. Doel van de hotspots zou zijn om de mensen die de EU op deze manier binnenkomen, te registreren. De Griekse regering had beloofd dat ze 5 hotspots klaar zou hebben tegen eind oktober. Die hotspots zouden er komen op de eilanden Lesbos, Chios, Leros en Kos, maar ook in Piraeus.

Een tiental dagen geleden kreeg Lesbos hoog bezoek. Europees Commissaris Dimitris Avramopoulos kwam er de eerste Griekse hotspot openen. Het gaat om de verlaten kazerne van Moria, op ongeveer een 60 km van de kust, waar de vluchtelingen in hun rubberbootjes aankomen. In Moria wordt er tijdens het registratieproces gekeken wie uit Syrië  komt en wie uit een ander landen komt. De Syriërs krijgen een andere behandeling en kunnen in principe sneller aan boord van een ferry die hen naar het vasteland brengt. Nu wordt er al veel langer geregistreerd in Moria, maar dat werd gedaan door politieagenten en ambtenaren die werden opgetrommeld om het klusje te klaren. Die mensen waren niet voorbereid op wat hen te wachten stond en uiteindelijk werd iedereen vlotjes doorgelaten. Sinds Moria een officiële hotspot is, gaat alles moeizamer en trager. Bij de registratie is nu ook personeel van Frontex betrokken en die hebben een procedure die ze volgen.

Doornat en onderkoeld.
Foto: Daphne Tolis

Dat zorgt voor vertraging, ergernis en veel ellende, zoals we de afgelopen dagen konden zien. Het is in Griekenland beginnen regenen. De regenbuien zijn tropisch, de herfststormen zijn geen pretje. Moria is enkel een registratiecentrum, geen opvangcentrum. Met als gevolg dat we mensen in de regen zagen staan, wegzakkend in de modder. Er is in Moria nauwelijks opvang.

Er is ook nauwelijks voedsel voor de vluchtelingen. De Griekse overheid heeft zo goed als geen voorzieningen (laat staan dat daar nog budget voor zou zijn), maar ook de EU lijkt hier te kort te schieten. En dat gat wordt opgevuld door mensen die op de kap van de vluchtelingen winst proberen te maken, zoals de krant Efimerida Ton Syntakton vermeldt.

Rond Moria staan allerlei kantines waar de vluchtelingen chips of voorverpakte croissants en dergelijke kunnen kopen. Er zijn ook verkopers van de plaatselijke supermarkten die proberen dingen aan de man te brengen.

En natuurlijk worden er ook grote schaal valse papieren verkocht, aldus de krant. Die zouden voor 400 euro worden verkocht. Met de papieren kun je proberen aan boord te geraken en vermijd je het lange aanschuiven bij de registratie.

Ik zei al dat Moria op ongeveer 60 km van de kust ligt. Eilandbewoners vervoeren voornamelijk ‘s avonds vluchtelingen van en naar de haven, tegen een vergoeding van 20 tot 50 euro per persoon. Vroeger zou dat vervoer illegaal zijn geweest, en zou je beschuldigd kunnen worden van mensensmokkel, maar de wetgeving is daar nu wat flexibeler in geworden.

Op dit moment is het nog steeds wachten op de eurodac-systemen: machines die vingerafdrukken nemen. Er zijn meer machines nodig om de procedure te versnellen. Een paar dagen geleden was de situatie in Moria zo slecht dat het centrum kort even gesloten was. En ondertussen zijn de andere hotspots nog steeds niet geopend. En het wordt winter. Na de Russische bombardementen op Syrië, komen er weer meer vluchtelingen aan, ondanks het slechte weer.

Hoe dit verder moet, durf ik niet te voorspellen. Maar goed ziet het er niet uit.