Sinds zondag heeft de EU een zeer twijfelachtige overeenkomst met Turkije, het land van waaruit de meeste vluchtelingen richting Europa (en dan vooral Griekenland) vertrekken. De Turkse sultan heeft 3 miljard euro in het handje gekregen om de EU buitengrenzen te gaan bewaken. In ruil kan worden gesproken over Turkse toenadering tot de EU en eventueel tot lidmaatschap van diezelfde EU. Ik vraag me ten stelligste af of Erdogan daar überhaupt is in geïnteresseerd. Zal het aantal vluchtelingen dat via Turkije de EU binnenkomt, dan ook effectief worden gestopt? Dat is nog lang niet zeker. Vanochtend zijn er weer bootjes op Lesbos aangekomen (er is overgiens ook weer een kindje van 4 dood teruggevonden, de tragedies houden niet op). Gevoelig minder dan normaal, maar de stroom blijft doorgaan. De vluchtelingen hadden naar verluidt 2500 euro per persoon voor de overtocht betaald. Dat is gevoelig meer dan een paar weken geleden. Het lijkt er op dat vooral de mensensmokkelaars en in mindere mate ook Turkije, zullen profiteren van de overeenkomst. De vluchtelingen zullen blijven komen, en ik krijg een ongemakkelijk gevoel bij het feit dat Erdogan nu de sleutels van de sluizen volledig in handen heeft en de EU onder druk kan zetten om hem meer geld te geven.

Ik vrees zelfs dat de overeenkomst met Turkije even veel effect zal hebben als het relocatieplan van de EU lidstaten, waarbij 160.000 vluchtelingen zouden worden doorgestuurd vanuit Italië en Griekenland naar de meer noordelijke lidstaten. Tot dusver zijn er 158 mensen verder gestuurd. Tegen dit tempo zal het een paar duizend jaar duren voor iedereen een nieuw onderkomen heeft gevonden. Niet bepaald het mooiste moment van de Europese Unie.

Die unie ziet ondertussen ook meer en meer grenzen dicht gaan. En dat gaat allemaal een gevolg hebben voor Griekenland. Er gebeuren hier trouwens vreemde dingen. Een week geleden kondigde Frontex (het EU agentschap dat de buitengrenzen moet bewaken) aan dat het zijn kantoor in Piraeus zou sluiten. Daar werken nu nog 5 mensen, maar het zou de bedoeling zijn geweest om in de havenstad een hotspot op te richten om daar ook nog eens de vluchtelingen te checken. Daar lijkt op dit moment wel heel weinig van in huis te komen. Hoe het precies zit met die hotspots, is ook weer iets erg onduidelijks. Is het kamp Moria op Lesbos een hotspot of niet? De bevoegde Griekse minister zei dat de hotspots er zullen komen tegen eind dit jaar. Dus lijkt hij daarmee te suggereren dat er nog geen echte hotspot operationeel is. Hoewel ik er met mijn neus op zit, kan ik nauwelijks nog volgen.

Wat Frontex betreft: het agentschap zou nu mensen sturen naar de Griekse grens met Albanië. Dat is strikt genomen de buitengrens van de EU. Misschien proberen mensen wel via die weg ongemerkt Europa binnen te komen. Want dat wordt steeds maar moeilijker. De grens tussen Griekenland en FYROM wordt nu ook stilaan gesloten. Aan het grensplaatsje Eidomeni mogen enkel nog Syriërs, Afghanen en Iraki’s door. De anderen worden geweerd. De overheid van FYROM heeft ondertussen een hek gebouwd van 4 kilometer lang. Om nog maar te zwijgen van de andere hekken die zijn opgetrokken. Ondertussen worden de mensen die in Eidomeni niet verder geraken, weer naar Athene gebracht. Een paar weken geleden was de voorzitter van het Europese Parlement, Martin Schulz, hier nog om de vluchtelingenkinderen over het hoofd te komen aaien in het stadion van Galatsi. Dat stadion is nu dicht. De vluchtelingen worden voorlopig ondergebracht in het hockeystadion op het terrein van de oude luchthaven. En er zal een ander stadion worden geopend. Maar dat zijn natuurlijk geen permanente verblijfplaatsen. En de meeste mensen willen niet in Griekenland blijven. Ik weet niet hoe dat nu verder moet. In Hellinikon is iedere hulp in ieder geval welkom.

Gratis water

Hoe zit het dan nog met de opvang van de vluchtelingen in de ferryhaven? Ik was er vorige week twee keer. De eerste keer op maandag met Diana en Marianne van de Hulpkaravaan naar Griekenland. Ze konden beiden zien hoe een schip aanmeert en hoe de meeste vluchtelingen zo snel mogelijk verder willen. Afgelopen maandag was het overigens erg kalm. Er zaten nauwelijks 500 mensen op de Superfast XII (de Griekse media spraken van meer dan 700 op de Superfast VII, maar ze komen nooit ter plaatse kijken, dus de betrouwbaarheid van die berichten is zeer twijfelachtig). De reden waarom er minder vluchtelingen waren, was te zoeken in het feit dat de Griekse overheid de ambassadeurs van de EU landen had uitgenodigd om een kijkje te komen nemen op Lesbos. Toevallig kwamen er nauwelijks bootjes aan vanuit Turkije. Alsof men het aan de overkant wist. De burgemeester van Lesbos nam de kans om alle ambassadeurs een reddingsvest te geven zoals de vluchtelingen die vragen. Een erg symbolisch gebaar, maar of dat iets uithaalt, is nog maar de vraag. We weten ondertussen allemaal dat de meeste reddingsvesten nutteloos zijn.

Vochtige doekjes, dat lukt nog wel

Op vrijdag was ik nog een keer in de haven, toen de Venizelos aanmeerde, met ongeveer 2500 mensen aan boord. Bijna allemaal hadden ze hun busticket voor Eidomeni al op zak, hoewel het toen al duidelijk was dat lang niet iedereen de grens kan oversteken. Op de kaaien heb ik mee beschuit en koekjes uitgedeeld. Anderen deelden water en pampers uit. Ook maandverband, maar niemand durft dat aan te nemen. Er heerst een zekere schroom bij de vrouwen.

Het echte eten is binnen te krijgen in de terminal, waar vrijwilligers heuse voedselpakketten samen stellen. Een Syrische jongen vroeg me of hij mijn telefoon mocht gebruiken om iemand te bellen. Er kwam geen antwoord aan de andere kant. Een Egyptenaar stond op de kaaien prepay kaarten van Vodafone te verkopen. De taxichauffeurs deden gouden zaken, en de meeste vluchtelingen spoedden zich naar de bussen.

Diegenen die toch eerst wat op adem wilden komen, trokken naar de terminal, waar ze dekens en droge kledij kregen. Sommigen zochten goede stapschoenen uit. Opvallend: heel wat mensen hadden al slaapzakken en tenten, vaak van het Rode Kruis, maar ook van andere organisaties. En vooral van vrijwilligers. En steeds viel het me op hoe voornaam en beleefd deze mensen zijn. Ze hebben al heel wat meegemaakt, maar staan rustig en geduldig in de rij zonder te duwen of te roepen. De manier waarop ze communiceren is ook heel voornaam, het viel me echt op. En de kinderen zijn zo welopgevoed.

Geduldig wachten op een voedselpakket	Wachten op schoenen
Een onzekere toekomst tegemoet	Snel een foto voor de reis verder gaat

Carry The Future toont hoe een baby carrier moet worden gedragen

Op de kaaien aan de haven, stond trouwens de vrijwilligersorganisatie Carry The Future. Deze Amerikaanse organisatie deels baby carriers uit. Ik weet niet hoe je het in het Nederlands moet vertalen, maar het zijn dus draagtassen voor babies. De vrijwilligers, bijna allemaal jonge meisjes, rennen naar de families met kleine babies en tonen hen hoe je een dergelijke carrier om moet en hoe je je baby kunt dragen. Zeer nuttige schenkingen als je ver moet stappen. Deze mensen staat nog een hele tocht te wachten, maar ik weet ondertussen niet meer naar waar. Ze willen allemaal naar Duitsland, maar of ze daar uiteindelijk zullen geraken, weet ik niet.

De bussen naar Eidomeni mogen de kaaien niet op en wachten dus aan de uitgangen

Ondertussen is het december. En Europa viert in die maand Kerstmis: een feest waarop wordt herdacht dat een koppel op de vlucht was en waarvan de vrouw een kind op de wereld zette in een stal. We zien het verhaal eigenlijk voortdurend voor onze ogen afspelen. Maar we kijken weg, want onze welvaart kan het niet aan. Ondertussen zie ik voornamelijk verpauperde Grieken helpen. Uit hun mond heb ik niet 1 keer gehoord dat ze het zich niet kunnen permitteren om iets weg te geven. Nee, van hen hoorde ik dat die arme drommels van een vluchtelingen nog minder hadden dan zij zelf.