Een paar dagen geleden publiceerde DiaNEOsis, een organisatie die onderzoek verricht en analyses uitvoert, een studie over de toename van de extreme armoede in Griekenland. Alweer een studie waar je niet vrolijk van wordt. Extreme armoede heb je overal, maar Griekenland heeft te maken met het fenomeen in een periode waarin de Griekenland 1/3 van hun koopkracht hebben verloren, en 1/4 van hun inkomen. Dat alles in de laatste 5 jaar: de jaren waarin Griekenland werd gered met een bailout die, zoals Wolfgang Schäuble onlangs beweerde in een interview in de Duitse krant Handelsblatt, de Grieken ten goede is gekomen. Ik weet niet of de man het rapport van ESMT Berlin heeft gelezen, waarin staat dat de Grieken slechts 5% hebben gekregen van het geld dat door Europa is opgehoest om het land van het bankroet te redden. Dat is zowaar nog minder dan wat ik in mijn boek schreef.
Maar ik wil het niet over de Duitse minister van Financiën hebben, maar eens te meer over de Grieken. DiaNEOsis wilde nagaan hoe de armoede in Griekenland wordt beïnvloed door de crisis. Daarvoor moest de armoede in Griekenland eerst in kaart worden gebracht. En dat was niet zo eenvoudig. De Europese statistieken hebben het over “relatieve armoede”. Dat staat gelijk aan het percentage van mensen die minder geld hebben dan een bepaalde inkomensgrens, die ook nog eens varieert. Vandaag staat die grens op 60% van het gemiddelde inkomen. Dit is een erg artificiële manier om armoede te meten. Je komt er mee te weten hoe groot de afwijking is van de gemiddelde waarde, maar meer ook niet. Tijdens de vette jaren voor Griekenland (1995 – 2008), stond de teller voor relatieve armoede op 20%. Met de crisis is dat cijfers niet beduidend gestegen: van 21,9% in 2011 naar 23,2% in 2015. Maar dat betekent niet dat de Grieken nauwelijks armer zijn geworden, toch?
Daarom is DiaNEOsis op zoek gegaan naar de extreme, totale armoede. Daarvoor is uitgegaan van de maandelijkse prijs van een winkelmandje met producten die iemand nodig heeft om een menswaardig bestaan te kunnen leiden. Daarbij werd tevens rekening gehouden met de samenstelling van een gezin, en of dat gezin in een eigen huis woont, of huur betaalt. In het winkelmandje zitten voedsel, kledij, huur, gemeentetaksen en rekeningen voor nutsbedrijven. De grens van absolute armoede wordt vervolgens op de volgende bedragen gezet:
| Athene | Andere steden | Platteland | |
| Zonder huur of lening | |||
| Gezin van 1 persoon | 222 € | 216 € | 182 € |
| Eenoudergezin (moeder + 1 kind van 8) | 358 € | 350 € | 303 € |
| Koppel zonder kinderen | 382 € | 371 € | 312 € |
| Koppel met 1 kind van 8 | 517 € | 496 € | 424 € |
| Koppel met 2 kinderen (8 en 14) | 640 € | 614 € | 524 € |
| Voor elke volwassene er bij | 160 € | 151 € | 125 € |
| Voor elke kind er bij (boven de 16) | 132 € | 126 € | 111 € |
| Met huur of lening | |||
| Gezin van 1 persoon | 395 € | 381 € | 249 € |
| Eenoudergezin (moeder + 1 kind van 8) | 564 € | 573 € | 402 € |
| Koppel zonder kinderen | 588 € | 594 € | 411 € |
| Koppel met 1 kind van 8 | 749 € | 740 € | 572 € |
| Koppel met 2 kinderen (8 en 14) | 905 € | 883 € | 731 € |
| Voor elke volwassene er bij | 189 € | 190 € | 167 € |
| Voor elke kind er bij (boven de 16) | 162 € | 160 € | 158 € |
De onderste grens van extreme armoede ligt op 182 euro per maand voor een gezin van 1 persoon met een eigen huis op het platteland, tot 905 euro per maand voor een koppel met twee kinderen in Athene in een huurhuis of in een huis waarvoor ze een lening moeten afbetalen.
Nu de grens is afgebakend, is het mogelijk om de extreme armoede in kaart te brengen. En je wordt er niet vrolijk van.
In 2015 staat de teller van de extreme armoede op 15%. In 2011 was dat nog 8,9%. In 2009 bedroeg het percentage nauwelijks 2,2%. Met andere woorden: 1.647.703 Grieken leven in extreme armoede.
DiaNEOsis heeft de extreme armoede ook nog eens opgedeeld in leeftijdscategorieën. Wat daar uit komt, is onwaardig voor een land in de EU (dat is althans mijn overtuiging, het is me ondertussen niet meer duidelijk of iedereen daar nog mee eens is). 17,6% van de Griekse kinderen (tussen 0 en 12 jaar oud) en 24,4% van jongeren tussen 18 en 29 jaar oud, leeft in extreme armoede! Het percentage van 65-plussers staat voorlopig nog op 2,7%.
Uiteraard lopen de werklozen het meeste gevaar om in abjecte armoede verzeild te geraken. Ik moet u niet meer herhalen dat een werkloosheidsuitkering in Griekenland beperkt is in tijd. En dat van de ruim 1 miljoen geregistreerde werklozen ongeveer 15% een dergelijke werkloosheidsuitkering krijgen.
In 2015 leefden 70 tot 75% van de werklozen in extreme armoede. Dat lag nog onder de 50% in 2011. Daar tegenover staat dat slechts 1% van de gezinnen van ambtenaren, werknemers van openbare nutsbedrijven en van banken in extreme armoede leven. Het percentage van gepensioneerden ligt op 3,8%. Dat komt omdat er in de pensioenen relatief minder is gesneden dan in andere inkomenscategorieën.Â
Hoe overleven de mensen die in extreme armoede zijn gesukkeld?
- Ze spreken hun laatste spaargeld aan,
- Ze betalen de rekeningen van de nutsbedrijven niet,
- Ze kopen op krediet en zuiveren hun rekening niet aan,
- Ze betalen de huur niet,
- Ze betalen de leningen voor hun niet af bij de bank (die leningen moeten nu worden verkocht aan buitenlandse “investeerders”, met huisuitzettingen tot gevolg).
Volgens Eurostat betalen 27,1% van de armste 20% van de bevolking hun huur of lening niet, terwijl 65,4% van de armste 20% de rekeningen van de nutsbedrijven niet meer betalen.
Ik ben geen econoom, maar hoe kan een eurogroep nu geloven dat in een dergelijk land met een dergelijke situatie de economie binnen 2 jaar een primair surplus van 3,5% kan draaien? Volgens mij weten de ministers van Financiën van de Europese Unie maar al te goed wat er hier gebeurt, maar verkiezen ze om het uur van de waarheid steeds maar voor zich uit te duwen. Wie houden ze daar mee voor de gek? Dit komt toch nooit goed?
Net enkele uren in Mytilini-stad doorgebracht.
Ik wil de cijfers zeker niet tegenspreken , maar de terassen , bars en restaurants zaten hier overvol (het was dan ook een mooie , warme dag).
Er waren weinig of geen toeristen , al kon ik hier en daar een Amerikaanse tongval herkennen (en mijn Griekse bankbediende) Meisjes / vrouwen liepen (of zaten) in een outfit (kleedje , tasje , schoenen) die ik veel ‘madammen’ elders (België , Zuid-Italië) niet heb zien dragen. Mooie jongens kwamen aanrijden op hun nieuwe , imposante moto’s. En er waren natuurlijk ook de Griekse versies van ‘Don Corleone’.
Nochtans : het busticket van de luchthaven naar het centrum is met 50 eurocent opgeslagen en mijn restaurantbezoek is ook duurder geworden (maar nog steeds belachelijk goedkoop tov België). Ik zag ook dat jonge mensen aan het werk ongelooflijk moesten ‘rondtjollen’. Er zijn nieuwe restaurantjes en winkeltjes opengegaan.
Als je denkt dat Thessaloniki hip is (en I love Thessaloniki) , dan moet je hier maar eens komen kijken.
Maar op het ‘platteland’ (ik zou eerder zeggen : sta vouna) , gebeurt er niks.
De ‘vette jaren’ (1995-2008) hebben lang genoeg geduurd voor vooruitzienende Grieken om zich mateloos te verrijken. Waarschijnlijk zijn deze mensen op tijd kunnen wegvluchten (of ze hebben toch in elk geval hun kapitaal kunnen veilig stellen), er zijn ook zoveel Grieken (met contacten) in het buitenland.
Ze zijn ‘untouchables’. En wat de fondsen betreft (e zijn er wel wat , ook Europese) : er is geen nieuwe politieke cultuur opgestaan die dit ten goede laat komen van de mensen die het echt nodig hebben. Een sterke man in de Voula (parlement) hebben , is nog steeds ‘kassa’ voor een bepaalde regio (hier op Lesbos is dit ANEL , coalitiepartner van Syriza). Het zijn nog steeds dezelfden die met de fondsen (Europese programma’s) gaan lopen. Ik zou het dus heel interessant vinden om ook te weten te komen hoe de (extreme) rijkdom van sommigen is toegenomen. Dat laat zich natuurlijk niet makkelijk registreren , want dan zou men hen daar kunnen op belasten (moest de wil hier al bestaan). Voor alle duidelijkheid : de armoedecijfers (en werkloosheidscijfers) zijn dramatisch , en als ik rondom me kijk (en vooral hoor) zijn die betrouwbaar. Onmeetbaar zijn alle soorten belastingen die jonge , ondernemende mensen (die dag en nacht werken) tot wanhoop en naar het buitenland drijven. Maar eveneens onmeetbaar zijn, volgens mij, de buitenlandse kapitalen die toebehoren aan Grieken die tientallen jaren de pot beduveld hebben en nu het land opkopen en onder het mom van de ‘crisis’ nóg rijker worden…
Het probleem hier in Griekenland is dus niet enkel Europees (dat zou te makkelijk zijn) , het grootste probleem zit nog steeds in de structuren van het land zelf.
Mijn gedacht , wat denkt gij?
Ik heb de indruk dat het op de eilanden er beter aan toe gaat dan op het vaste land, vanwege drukker toerisme
Als je terrassen ziet dan kun je inderdaad de mensen zien zoals je omschrijft…het zou echter heel goed kunnen dat die ‘kleedjes en schoenen’ dus gekocht zijn op de pof, of betaald zijn door ouders of grootouders…Men wil er nu eenmaal goed uitzien, zeker de jongelui.
De mensen die geen geld meer hebben voor zelfs maar een koffie die zie je daar dus niet.
De auto’s die je op de highways (en om te flaneren) ziet rijden, behoren toe (al of niet op krediet of wat ook) aan de happy few. Al die oude bakken, 2e handsen en pick-ups, en de niet meer wegens geldgebrek gekeurde auto’s die zie je dus minder of niet. Velen hebben hun nummerbord ingeleverd omdat ze de auto niet meer kunnen betalen.
Het land heeft vele gezichten gekregen, de cijfers die Bruno geeft zijn ongetwijfeld de waarheid en die willen niet gezien en gehoord worden door ‘Europa’ omdat ze niet passen in het plaatje wat ze zelf hebben gefabriceerd voor nu en de toekomst.
We kunnen een hele maatschappij niet overzien door alleen maar naar uiterlijkheden te kijken. Er zijn veel facades waarachter van alles schuil gaat. En ja, er is structureel veel fout in dit land (ik woon er 15 jaar).
(Dirk)Ik weet niet of het op de eilanden beter is, want het toerisme is natuurlijk zeer beperkt in tijd.
Op de eilanden ziet het er natuurlijk prachtig uit…maar ook daar kan schijn bedriegen.
Ina, hoe kan je solidariteit verwachten van de rest van Europa, terwijl de onderlinge solidariteit onder de “vooruitziende” Grieken en de slachtoffers van deze verschrikkelijke crisis, onbestaande lijkt.
Ik zag net een reportage over Lesbos. Hoteliers in Mythilini vinden de vluchtelingencrisis fantastisch. Ze zijn volgeboekt door ngo’s, reporters en “waarnemers” van allerlei slag. Ook de ferrymaatschappijen klagen niet.
Hoe dit alles opgelost worden weet ik ook niet. Zelf neig ik naar een IJslandse oplossing. Kust allemaal mijn “***” . Wij bekijken het zelf wel. Daar verdwenen er wel een aantal achter de tralies. Misschien is de “achter de tralies” capaciteit in Griekenland daar wel te klein voor.
Ik stel me ook wel eens voor dat alle schulden van Griekenland met één toverspreuk verdwenen zijn. Waar staat het land dan één jaar later? Is er in zijn ganse bestaan ook maar één periode geweest dat alles liep zoals in de andere Europese landen, of berustte alles steeds op dromen en bedrog.
@penimeni: dat was idd varoufaki zijn plan. Een als ik nu naar IJsland kijk, was het zo gek nog niet. Zeker niet als je nu naar het “te volgen” plan opgelegd vanuit de EU kijkt…
1. De lonen en wedden alsook de pensioenen zijn ,nu, nog altijd hoger dan in jaar 2000.
2. Maar de kartelvorming (afspraken nopens d prijszetting van te verkopen goederen en diensten) loopt de spuigaten uit -zowel van grootwarenhuizen als private personen-
Hierdoor wordt hier alles zo duur dat niet alleen de Grieken maar ook het buitenland niets meer kan kopen.
A propos : de totale jaarlijkse export van Griekenland is een stuk kleiner dan de maandelijkse export van Vlaanderen.
3. Wegens de “babyboom” na de tweede wereldoorlog (65 Ã 71 jaar geleden) is het aantal gepensioneerden de laatste jaren enorm gestegen.
En dit is niet alleen een Grieks probleem, dit is een probleem voor gans Europa.
4. De aankoop van Chinese goederen (en dus het afvoeren van plaatselijke fabrieken) is in Griekenland groter dan in de rest van Europa.
En dus moet men zowel in Griekenland als in de rest van Europa de tering naar de nering zetten.
In 2014 mislukte de olijvenoogst en daardoor de olieproductie in een groot deel van Zuid-Europa. Dit zou een enorme boost betekenen voor de Griekse olifolie. Weet iemand hoe dit afgelopen is?
Penimeni, dit lijkt bijna een rhetorische vraag. Hoogstwaarschijnlijk helemaal totaal niets.En indien wél wat, het extraatje allang verdwenen in de diepe zakken van zeer weinigen, die hun kans weer eens grepen.
En bedenking: zijn de meeste Grieken niet altijd “arm” geweest? Ik bedoel: tot voor de crisis was de armoede misschien minder zichtbaar door goedkope leningen. Die worden nu niet meer zo makkelijk afgenomen. De crisis zal cijfers wel degelijk hebben verhoogd maar is hetgeen vandaag boven water komt drijven, niet iets dat er al lang is maar lange tijd weggemaskeerd kon worden zolang alles “goed” ging?
Het is maar een vraag…
Sakis, ik denk dat ze vroeger vooral gelukkiger waren.
Ieder jaar was voor de toeristen alles 15 tot 20% duurder geworden. De Grieken gelukkig dus. Wij ook, want door de inflatie van vaak 25% kregen we een karrevracht Drachmes meer voor onze Frankskes. Iedereen tevreden.
Door hun netwerk dacht iedereen slimmer te zijn dan de rest om zijn zaakjes geregeld te krijgen.
Tegelijk ging de welstand met kleine stapjes toch telkens de goede richting uit.
Echte armoede heb ik er eind jaren 70 en later toch ook gezien, vooral op de minder populaire eilanden en in het noorden.
Het systeem draaide vierkant, maar het draaide. Eigenlijk was Griekenland qua mentaliteit en bestuurlijke anarchie een vogel voor de kat, zodra ze aansloten bij Europa.
Na de Junta (1976), en dit tot de invoering van de euro (2002), namen de weddes en pensioenen (uitbetaald in drachmes) elk jaar toe.
Echter de devaluatie van de drachme tov de Europese munten was elk jaar groter dan de stijging van de weddes.
Zo kwam het dat bijvoorbeeld de prijzen van de restaurants elk jaar hoger was, in drachmes, maar lager, uitgedrukt in Belgische Frank.
DE grote fout van Griekenland was nu echter dat, bij de invoering van de euro, deze stijging van de weddes, pensioenen en prijzen, zich nog verder zette.
Aldus VERDUBBELDEN deze weddes en pensioenen in 7 jaar tijd (van 2002 tot 2009).
En dit heeft Griekenland de das omgedaan.
Niet meer, niet min.
En de troika wil gewoon terugkeren naar het referentiejaar 2002.
Dus weddes en pensioenen zullen nog heel wat dalen in Griekenland.
Griekenland produceert jaarlijks 400.000 ton olijfolie. De helft daarvan is voor eigen gebruik. Als er een crisis is in andere landen, kan Griekenland niet zomaar opeens zijn productie opschroeven. Zo werkt dat niet. En ze gaan er zelf zeker niet minder olie voor gebruiken.
Wat de trojka wil, is niet terugkeren naar het referentiejaar 2002. Dat mag dit artikel wel duidelijk maken: http://www.tornosnews.gr/en/permalink/16724.html
Bruno, ik ben wel econoom en dat is dus inderdaad pure waanzin om aan Griekenland dergelijk primair surplus op te leggen, wat trouwens aan andere lidstaten niet opgelegd wordt. We zwijgen dan ook nog over de rabiate weigering van Schauble om over schuldherschikking of -verlichting te praten.
Maar je zegt: “in de pensioenen is relatief minder gesneden”? Is dat zo?
Wij logeerden in mei bij een 78-jarige man op het eiland Karpathos. Hij heeft heel zijn leven gewerkt en heeft nu een pensioen van 260 euro in de maand…
De Britten doen wat de Grieken niet durfden. Wauw, spannende tijden. Start van een nieuwe crisis voor de EU. Volgend jaar verkiezingen in Frankrijk, Duitsland en Nederland.
Sakis, de uitgangspositie van de twee landen is dan ook absoluut niet te vergelijken. De Britten spekten de kas wat je van Griekenland niet meteen kan beweren. De UK verklaart zichzelf niet bankroet, wat Griekenland wel zou moeten doen bij uittreding.