“Bruno, hoe zie jij de situatie met Turkije?”. Ik krijg de vraag heel erg dikwijls van mijn Griekse vrienden. Amerikaanse ambassadeur Geoffrey Pyatt is er niet gerust op, maar ook ik bekijk een en ander met argusogen. De retoriek van president Erdogan was altijd al een beetje opruiend, en totnogtoe leek het dat hij daarmee vooral een binnenlands publiek moest zien te bekoren, maar je ziet de laatste tijd toch meer aanvaringen (soms letterlijk, zoals hier) tussen Griekenland en de EU in het algemeen en Turkije aan de andere kant.
Wat hoor ik van mijn Griekse vrienden? “Ik vertrouw die Erdogan voor geen meter.” En ook: “de onzen (onze regering dus) zijn eigenlijk toch vrij onbekwaam.” En nog: “Ik verwacht geen steun of hulp van de EU of van de NAVO, dus we staan er eigenlijk alleen voor als de Turken beslissen om een daad van agressie te stellen.”
Mijn vrouw vertelt me dat de jongens in haar klassen – ze zijn 14 tot 15 jaar oud – zeggen dat ze bereid zijn om tegen Turkije te gaan vechten als het tot een oorlog komt. Om maar te zeggen dat de spanning tussen beide landen hier heel erg leeft.
Ik kan proberen een beeld te scheppen van de spanningen tussen Turkije en Griekenland, maar John Psaropoulos heeft dat al gedaan. Zijn artikel “Greece vs. Turkey: Are we headed for an Intra-NATO War?” is meer dan het lezen waard.
Waarom geloven mijn vrienden niet dat de EU Griekenland zal helpen bij een mogelijke escalatie met het buurland Turkije? Simpel: omdat de EU Turkije nodig heeft. Turkije moet namelijk de vluchtelingen opvangen die de EU niet op zijn grondgebied wil. Daarvoor is ook de EU-Turkije overeenkomst in het leven geroepen. In ruil voor heel veel geld houdt Turkije mensen die de oversteek naar Griekenland willen maken, op zijn grondgebied. En er is tevens overeengekomen dat Turkije vluchtelingen uit Griekenland weer opneemt indien hun asielaanvraag niet wordt aanvaard. Bert De Vroey maakte de afgelopen weken de balans op van de EU-Turkije deal, die flink hapert en die tot onmenselijke toestanden heeft geleid op de Griekse eilanden.
Niet alleen Griekenland heeft last van een onrustig Turkije. Een ander Europees land dat eveneens aan Turkije grenst, heeft ook problemen met de buur. Dat land, Bulgarije, is nu toevallig voor 6 maanden voorzitter van de EU. En in die positie heeft Bulgaars premier Borisov voorgesteld om een vergadering te beleggen tussen de EU en Turkije. Die vergadering vond vorige week plaats in Varna. Op de foto hierboven ziet u ongemakkelijk handschudden en beter kan de vergadering niet worden omschreven.
Het gevoel heerst hier in Griekenland dat Turkije de EU in zijn zak heeft. Er wordt veel geld uitgetrokken om de vluchtelingen buiten de EU te houden, en als Erdogan niet tevreden is, kan hij de sluizen open zetten en vluchtelingen richting Griekenland sturen. Dat lijkt hij te hebben willen aantonen, want afgelopen week, een dag na de vergadering in Varna, kwamen opeens 325 vluchtelingen aan op de Griekse eilanden. Een dergelijk groot aantal per dag hebben we hier niet meer gezien sinds het voorjaar van 2016. Ik hoor heel veel mensen rond me beweren dat Turkije hiermee iets wilde bewijzen. Je kunt dat moeilijk hard maken, maar het tijdstip was wel opvallend.
Erdogan maakt het Rabia-handgebaar
Tijdens de vergadering in Varna zei Erdogan dat hij nog steeds als doel heeft om Turkije deel te laten uitmaken van de EU. Donald Tusk zei dat hij erg tevreden was met deze uitspraak, maar zei dat dit toch vooral een beslissing van Turkije is. Of Erdogan dat ook zo ziet? Turkije is niet blij met de boringen naar aardgas en aardolie in de Onafhankelijke Economische Zone van Cyprus en vindt dat de Turks-Cyprioten ook recht hebben op de bodemrijkdommen rond het eiland. Waar Turkse oorlogsschepen de boringen van ExxonMobile de voorbije weken nog hebben verhinderd, zal Turkije nu waarschijnlijk zelf ook gaan boren in omstreden gebieden. Dat zoiets tot spanningen gaat leiden, is vrijwel zeker. De Verenigde Staten hebben oorlogsschepen in de buurt (sommige vertrekken vanuit Souda op Kreta).
Ondertussen zien we dat Turkije binnenvalt in Noord-Syrië onder hem mom van het terrorisme te bestrijden. De EU reageert daar wel op, maar tegelijk levert Duitsland wel gewoon verder wapens aan Turkije.