Het was niet helemaal onverwacht, maar toch kwam het als een schok aan: Griekenland telde gisteren – 27 oktober – 1.259 nieuwe corona-gevallen. Vandaag staat de teller zelfs op 1.547.

Sinds het land de grenzen heeft open gesteld voor het toerisme en er binnen het land ook weer vrij mocht worden gereisd, is het aantal besmettingen bijna voortdurend in stijgende lijn gegaan.

Nog een ander record is gisteren gesneuveld: 102 mensen worden op Intensieve Zorgen verpleegd en krijgen zuurstof toegediend (vandaag staat de teller op 108). De Griekse overheid geeft geen cijfers over hoeveel mensen er in totaal op Intensieve Zorgen verpleegd worden, maar er wordt wel gezegd dat de gezondheidszorg (vooral in het noorden van het land) zijn limiet aan het bereiken is.

Tijd dus om de grote kannonnen van stal te halen: epidemioloog Sotiris Tsiodras – die ons tijdens de lockdown in het voorjaar dagelijks informeerde over de stand van zaken, maar sindsdien minder prominent aanwezig is in de media – kwam gisteren de Grieken oproepen om zich aan de regels te houden. En wat zijn die regels? In het kort: geen samenkomsten van grote groepen van mensen, mondkapjes in gesloten openbare ruimtes, zo veel mogelijk telewerk, en in de oranje en rode gebieden moeten er ook mondkapjes op straat worden gedragen. In die gebieden is er eveneens een avondklok vanaf 00:30u tot 05:00u en de kiosken moet dan ook sluiten.

Wat die oranje en rode gebieden betreft: dat is een classificatie van de Griekse overheid en heeft dus verder helemaal niets te maken met hoe België of Nederland een kleurcode toekennen aan Griekenland. U vindt de kaart hier. Gisteren zag die er zo uit:

Waaraan is de stijging te wijten? Iedereen zal er wel zo zijn idee over hebben. Het is uiteraard een combinatie van factoren: nog steeds wordt er veel gereisd en bestaat het gevaar van verspreiding. Mensen houden zich ook niet altijd aan de regels. Om maar een voorbeeld te noemen: een Franse school kwam afgelopen week aan in Griekenland en een van de leerkrachten werd getest op de luchthaven. De regels schrijven dan voor dat je moet wachten op het resultaat. Dat deed ze niet: ze stapte met de klas de ferry op richting Santorini. Onderweg kwam het bericht dat ze positief had getest. Ze kon niet van boord, maar haar gedrag zorgt natuurlijk wel voor de nodige risico’s.

En dan zijn er samenkomsten: jongeren zouden na de avondklok samen komen op de pleinen, er zouden illegale feestjes worden gehouden. Er waren samenkomsten van feestvierende voetbalsupporters (onder het goedkeurende oog van de clubeigenaar). Of er wordt gezegd dat het misschien te maken zou hebben met de samenkomst van tienduizenden op de dag dat de uitspraak viel dat Gouden Dageraad een criminele organisatie was. Of misschien zijn het wel de priesters die nog steeds weigeren om mondkapjes te dragen (hoewel de bevoegde minister de kerk gisteren prees om haar verantwoorde houding – iets wat we nochtans niet zagen op de vieringen van 26 oktober in Thessaloniki). En de gelovigen die ook niet altijd de regels volgen tijdens de liturgie en die ook nog allemaal van hetzelfde lepeltje de miswijn drinken. Afhankelijk van de ideologie zegt de ene dat de oorzaak bij samenkomsten ligt zoals bij Gouden Dageraad, anderen vinden dan weer dat de reden moet worden gezocht in de kerken. Maar het is wellicht toch een combinatie van factoren.

De Griekse premier maakt af en toe zijn opwachting op televisie en heeft het voortdurend over “persoonlijke verantwoordelijkheid”. Nu is het natuurlijk wel zo dat iedereen zich best aan de regels houdt, maar er gaan toch kritische stemmen op dat Mitsotakis zich hiermee van zijn eigen verantwoordelijkheid kwijt.

Bijvoorbeeld (en dit zal wellicht bekend in de oren klinken) het openbaar vervoer. Door de jarenlange besparingen zijn er niet voldoende bussen en personeel om de frequentie van het openbaar vervoer te verhogen zodat bussen, trolleys en metro niet overvol zitten. Chauffeurs werd verder ook gevraagd dat zij controleerden of hun passagiers wel een mondkapje droegen. Ruim een maand geleden werden trouwens extra KTEL-bussen (bussen die de provinciesteden met elkaar verbinden) ingezet voor het stadvervoer, maar de chauffeurs konden hun weg niet vinden in het labyrint van de Griekse hoofdstad.

Er klinkt ook kritiek vanuit het onderwijs. Bij het begin van het schooljaar kondigde de bevoegde minister aan dat er gezondheidsprotocollen waren die gevolgd dienden te worden. Dat betekende vooral dat leerkrachten er op dienden toe te kijken dat de leerlingen mondkapjes droegen. Het ministerie zorgde voor een individuele drinkbus voor de leerlingen van de lagere school. De drinkbussen werden geleverd door een stichting van een rijke oligarchenfamilie (waar zouden we zijn zonder oligarchen?) die zich hiermee weer mooi in de kijker plaatste, maar of je dit een gezondheidsprotocol kunt noemen?

Tussen haakjes: de oligarchen mogen zich met deze acties van liefdadigheid dan wel doen geleden, maar de structurele problemen blijven verder bestaan. Wat fde gezondheidszorg betreft, wordt er geen extra personeel aangeworven. Overigens wordt er in het budgetvoorstel voor 2021 gesproken van 31 miljoen minder voor de ziekenhuizen en de eerstelijnszorg. Geld om de pandemie te bestrijden, zal komen van het Europese Herstelfonds, zo wordt gezegd.

Leerkrachten vroegen om het aantal leerlingen per las te beperken, maar daar had de minister geen oren naar. Volgens haar telt Griekenland gemiddeld 17 leerlingen per klas. Maar met gemiddelden ga je het hier niet redden. Mijn vrouw staat voor 18 verschillende klassen met elk minstens 25 leerlingen, die dicht op elkaar gepakt zitten. Er is verder te weinig schoonmaakpersoneel om de scholen covid-veilig te houden. En meer dan 600 klassen krijgen in Griekenland les in barakken waar het onmogelijk is om afstand te behouden. Tussen haakjes: sinds gisteren bevindt de minister zich samen met haar echtgenoot in quarantaine nadat ze positief getest hadden op corona.

Er zou ook gezorgd worden voor onderwijs op afstand: dus via internet. Dat leek niet zo voor de hand te liggen. Er is een netwerk voorzien om dit te organiseren, maar een deel van het lerarencorps (gemiddelde leeftijd 55 in het middelbaar onderwijs) is totaal niet vertrouwd met computers en is ook niet bijgeschoold. Er zijn eveneens leerlingen in arme buurten die thuis geen internetverbindingen hebben of zelfs geen computer. Het is dus zeker niet voor iedereen toegankelijk. De minister wilde verder ook dat er camera’s in de klassen zouden worden geplaatst zodat de leerlingen op die manier eventueel lessen van op afstand zouden kunnen volgen. Maar de vakbonden waren gekant tegen het gebruik van camera’s, waarop dan weer reacties kwamen van leden van de regerende partij dat leerkrachten luiwammesen waren die bang waren dat zo duidelijk zou worden dat ze niets deden. Dat soort reacties kwam de dialoog niet ten goede natuurlijk.

Het ministerie van onderwijs zou verder voor mondkapjes zorgen voor de leerlingen. Het zou gaan om 2 stoffen mondkapjes voor alle leerlingen. Er was een aanbesteding gemaakt en midden september kwamen de eerste mondkapjes aan in de klassen. Ook mijn vrouw kreeg er een. Probleem: de afmetingen waren fout. De mondkapjes waren veel te groot. U ziet dat het mijn hele gezicht zonder moeite bedekt, dus voor schoolkinderen was het zeker veel te groot. Ik bespaar u de Kafkaiaanse route van wie de afmetingen opstelde naar wie de bestelling plaatste tot het aluminiumbedrijf van een bevriende industrieel die geen enkele controle uitvoerde. Het tweede mondkapje zou later worden geleverd, met de juiste afmetingen, maar we wachten er nog steeds op. Naar verluidt zou de hele grap 6,2 miljoen euro hebben gekost.

Ondertussen gaan er wel meer en meer stemmen op om naar een lockdown over te gaan, hoewel de situatie hier veel minder erg is (of zou zijn) dan in België of Nederland. De vergelijking met die landen wordt hier vaak gemaakt omdat Griekenland een vergelijkbaar aantal inwoners heeft. Overigens dienen mensen die vanuit België per vliegtuig naar Griekenland komen, nog steeds een negatief testresultaat voor te leggen. De maatregel geldt al zeker tot 8 november.

Maar of die er komt? De overheid aarzelt om extra maatregelen te nemen. Een lockdown zou de wankele economie uiteraard helemaal op de knieën brengen en of er dit keer fondsen zijn om de getroffenen door de winter te helpen is nog maar de vraag. Dat er een grote mate van persoonlijk verantwoordelijkheid moet zijn, is absoluut duidelijk. Maar er zal wellicht toch wel wat meer nodig zijn dan de mensen op te leggen om een mondkapje te dragen en niet in grote groepen samen te komen.