Oh my, oh my, wat waren ze toch verontwáárdigd, zeg, al die kranten en nieuwslezers; oh, oh, wat een herrie, wat een kabaal… en dat gaat maar door en dat houdt niet op.  Er was namelijk iets vreselijks gebeurd, iets hélemáál onverwachts: leden van het neonazistische Xrusi Augi hebben iemand doodgestoken!  Stel je nu toch eens voor.  De burgeroorlog werd herhaaldelijk afgekondigd, de politietop trad af, en elk medium komt met zijn eigen ‘pentito’ die uit de biecht komt klappen over ‘Gouden Dageraad’.  En wat blijkt nu: dat het stoute mensen zijn!  ‘Crapuul’, zoals ze zeggen.  Geweldenaars.  Messentrekkers.  Dat ze patrouilleren met knuppels, verborgen onder de Griekse vlag, iets wat zelfs ik in mijn rustige enclave al had gezien (hier).  En dat ze hun handen niet wassen, hun voeten niet afvegen en hun snot onder de zetel wrijven.  En dat er grenzen zijn, en dat die overschreden zijn!

En we weten nu ook precies waar voor de Grieken en hun media die grens ligt: het vermoorden van échte mensen, witte mensen.  Griekse mensen, met Griekse namen.

Met al die heisa zouden we nog vergeten de kleine naar school te doen.  Of wacht, welke school?  Zijn ze niet allemaal dicht?  Staking, weeral…  Sommige kinderen hebben volle dagen, andere enkele uren, weer andere de ene dag wel en de andere dag niet.  En dat gaat zo maar door.  Alleen al het vanbuiten leren van de tabellen wie waarom staakt is goed voor een avondje huiswerk.  Misschien vallen er wel vraagstukken uit af te leiden, of opstelletjes: ‘mijn eerste stakingsdag’.  Traditiegetrouw krijgen de leerlingen er na verloop van tijd genoeg van, en gaan ze de school dan maar bezetten.  De minister heeft al aangekondigd dat het schooljaar gewoon verlengd zal worden met de verloren stakingsdagen.  Het valt natuurlijk nog af te wachten of de man tegen dan nog de minister zal zijn…

Het klinkt dan wel als de natte droom van mijn 16-jarige zelf, maar bij nader toezien ben ik toch blij dat ik toen gewoon les mocht volgen.  En hetzelfde geldt ongetwijfdeld voor die Griekse kinderen, die het openbaar onderwijs hopeloos zien wegzakken in een poel van onwil, geldgebrek, starheid en defaitisme.

Ook op de door en door verpolitiseerde universiteiten, waarvan er inmiddels geen énkele nog voorkomt in de lijsten met de 200 beste universiteiten (in de QS ranking vinden we Thessaloniki terug op plaats 471…), wordt er gestaakt.  Hier weet ik wel waarom: tegen verandering, tegen modernisering, tegen de aantasting van vastgeroeste privileges.

Vier jaar geleden had ik er al eens een stukje aan gewijd in De Standaard Online.  Dat stukje wilde ik hieronder nog eens on-line zetten.  Het is hier en daar gewijzigd, het is een beetje lang, maar blijft nog steeds geldig, vermoed ik.

—-

De Speltheorie: De Verliezer Betaalt

27 augustus 2009

Een van de knapste prestaties van de acteur Russell Crowe was zijn incarnatie van de Amerikaanse schizofrene wiskundige John Forbes Nash in de film A Beautiful Mind.  Nash is een van de grondleggers van de Speltheorie, een theorie die gebruikt wordt in velerlei wetenschappen, vooral in de economie en de gedragswetenschappen.

De Speltheorie verklaart of voorspelt beslissingen van ‘spelers’ in situaties waar het gevolg van die beslissing mede afhangt van de beslissingen die de andere spelers nemen in dezelfde situatie; met andere woorden: wanneer eenzelfde beslissing andere gevolgen kan hebben afhankelijk van de beslissing die andere spelers nemen.  Een bekend voorbeeld is het zogenaamde ‘Prisoner’s Dilemma’, als volgt:

“de politie heeft twee dieven geklist maar heeft onvoldoende bewijzen.  De politie zet hen apart en stelt hen afzonderlijk het volgende voor: als er 1 klikt, gaat hij vrij en krijgt de andere 10 jaar cel. Als ze elkaar verklikken krijgen ze beiden 5 jaar cel. Als ze beiden zwijgen, krijgen ze elk slechts zes maanden cel want er is niet veel bewijs.

Â	B zwijgt	B verraadt A
A zwijgt	A 6 maanden cel B 6 maanden cel	A 10 jaar cel B vrij
A verraadt B	A vrij B 10 jaar cel	A 5 jaar cel B 5 jaar cel

Het ‘algemene’ beste resultaat zou zijn dat ze beiden zwijgen en elk 6 maanden cel krijgen.  Maar dat zal niet het resultaat zijn: het resultaat zal zijn dat ze elkaar verklikken en elk 5 jaar cel krijgen, want de andere verklikken is voor elk van hen afzonderlijk de beste beslissing, om het even welke beslissing de andere neemt (als B zwijgt, kan A best verraden, want dan gaat hij vrij;  als B verraadt, kan A best ook verraden, want anders krijgt hij 10 jaar).

Als ze zouden samenwerken en elkaar zouden vertrouwen, zouden ze best beide zwijgen.  Maar in de speltheorie zullen ze elkaar verklikken omdat dat voor elk van hen de meest rationele handeling is.

Er zijn natuurlijk veel complexere situaties dan het ‘Prisoner’s Dilemma’.  En John Nash heeft aangetoond dat er in elk spel altijd een evenwicht is, waarin geen van de spelers er belang bij heeft zijn strategie te wijzigen met de gegeven strategieën van de andere spelers, en het systeem dus in evenwicht komt, het genaamde ‘Nash-Equilibrium’ of ‘Nash-Evenwicht’ – het rationele resultaat in elke spelsituatie, zo u wil.  Dit concept ligt ten grondslag aan heel wat andere concepten en inzichten in vele takken van de wetenschap.

De Griekse jongen (28 jaar in 2009) Constantinos Daskalakis kreeg onlangs (2009) een leerstoel aangeboden aan één van ‘s werelds meest prestigieuze insituten, het Massachussets Institute of Technolgy (MIT) in Boston, en hij moet daarmee een van de jongste docenten ooit zijn aan het MIT.

Daskalakis heeft in zijn thesis aan de Universiteit van Berkeley, California, onder leiding van de Griekse Professor Christos Papadimitriou (die van Logicomix), aangetoond dat er een aantal problemen zijn met de toepassing van het Nash-Evenwicht in de echte wereld, vooral wat betreft de berekening ervan, en heeft daarmee indruk gemaakt op de hele wetenschappelijke wereld.

Daskalakis werd onlangs ook ontboden door de Griekse President Karolos Papoulias, zo trots was de Griekse staatsvader op de jonge Griek, in naam van alle Grieken. Terecht natuurlijk, maar was een beetje schaamte misschien ook op zijn plaats geweest?  Zo zei Papoulias met zijn zwak stemmetje: “Het nieuwe Griekenland is sterk en jij vertegenwoordigt dat.  Daarom ben ik ook optimistisch, want zo gaat het niet verloren“.  Wat was hier aan de hand? Was de oude man het noorden kwijt, waren zijn hersenen een beetje poreus geworden, had hij in de zon gezeten, was de sloeber nu echt beginnen raaskallen?  Was hij misschien vergeten dat de jongeman enkel even op vakantie was in Paros, en daarna terug naar huis ging, naar Boston, waar hij woont, werkt en zijn kennis verspreidt?  Kennis die hij had verworven en aangescherpt in Berkeley, California? Of had men de arme man verteld dat Daskalakis nu vanuit Paros de wereld verder zou veroveren en ten dienste stellen van de Helleense Staat?

Braindrain is een van de allergrootste problemen in Griekenland.  De beste mensen gaan weg, naar Amerika, Engeland, Duitsland, en ze komen niet meer terug. Het is een drama voor de Griekse samenleving, en ook telkens een klein individueel drama, van mensen die moeten vluchten om hun dromen te kunnen waarmaken.  Ze vluchten voor het Griekse onderwijs, de Griekse faciliteiten, de arbeidsmarkt, de dagelijkse realiteit.

De Griekse universiteiten worden bevolkt door ongemotiveerde docenten die les geven aan ongemotiveerde studenten in verouderde gebouwen en met verouderd materiaal volgens verouderde methodes.

En om op die universiteiten te geraken, moeten de tieners zich jarenlang voorbereiden op de ‘Panellinia’, de jaarlijkse Griekse staatsexamens, die bepalen of je mag studeren, en wat je mag studeren en waar.  En om door de staatsexamens te geraken, volstaat het niet gewoon je best te doen op de middelbare school – die haalt immers niet voldoende niveau om de Panellinia aan te kunnen… Neen, de Griekse kinderen gaan na de schooluren bijna allemaal naar ‘Frontistiria’, privéklasjes waar ze als papegaaien worden voorbereid voor de specifieke tests van de Panellinia…

Zo krijg je dus een generatie van uitgeputte tieners, die vervolgens ofwel levenslang veroordeeld worden als ze niet naar de universiteit kunnen en geen connecties bij de staat hebben, ofwel vervolgens 5 jaar uitblazen op de universiteit waarna ze geheel kansloos op de lastige, verkavelde, meedogenloze arbeidsmarkt terchtkomen.

Dit is geen verzinsel, het is de realiteit en alle Grieken weten het. Vorig weekend las ik nog in de krant Kathimerini een journaliste die ergens een jaarboek van een schooljaar was tegengekomen, en ze schreef als volgt: “In een vermoeid, gedesorienteerd onderwijs zonder waardesysteem en met de filosofie van de kleinste moeite, zijn de jaarboeken verdwenen als nutteloos, eenvoudigweg omdat ze voorbereiding vergen, en zorg, tijdsbesteding en bekwaamheid om te schrijven.  Daarom vraagt niemand ernaar, niet de leerlingen, niet de ouders, niet de leraars“.

En dus gaan de grote talenten, de grote hersenen, weg.  Ze vluchten het land uit.  Er is voor hen geen geschikt onderwijs, geen mogelijkheid tot onderzoek, tot ontwikkeling.  Daskalakis weer, over Berkeley: “En dan plots bevindt je je in een wetenschappelijke gemeenschap, waar de studenten willen leren en de professoren grote kennis hebben, zodat je hen kan respecteren. zodat je jezelf kan ontwikkelen. Het is een enorm verschil met de Griekse universiteit, die zich onderscheidt door nepotisme en misprijzen“.

Zo komt het dat de jongen, die duidelijk trots is een Griek te zijn en een hart voor Griekenland heeft, moet gaan studeren in California bij een andere Griekse vluchteling, om daarna, met een beurs van een Amerikaans bedrijf, zijn kennis te verdiepen in Boston ten dienste van andere buitenlandse instituten en bedrijven.  En zo zijn er honderden.  Ze worden achteloos opzijgeschoven.

Gelukkig is de President trots op hen.

Laten we de Speltheorie er nog eens bijhalen (toegegeven in een methodisch wellicht niet helemaal correct voorbeeld):

Het Talent heeft twee mogelijke beslissingen: in Griekenland blijven, of Griekenland verlaten.  Blijven is 1 positief punt, want hij houdt van Griekenland.  Zijn onderzoek kunnen voeren is twee positieve punten, want dat is voor hem belangrijker.

De Griekse universiteit, en dus De Griekse Staat, vertegenwoordigd door President Papoulias, heeft twee mogelijkheden: investeren in onderwijs en onderzoek, of niet.  Investeren levert een negatief punt op, want dat kost geld en vooral moeite, en dat vindt de Staat niet leuk.  Niet investeren levert een positief punt op.  Als het Talent blijft, levert dat een negatief punt op voor Staat, want ze halen zich een betweter op de hals die dingen zal willen veranderen en dus gevestigde privileges kan aantasten.  Als het talent weggaat, is dat een positief punt voor de Staat.

In alle gevallen kan Papoulias wel zeggen hoe trots hij is, want dat kost niets.  Hier is het schema:

	Talent blijft	Talent gaat weg
Papoulias investeert en moderniseert	Talent + 3 Staat -2	Talent +1 Staat 0
Papoulias investeert en moderniseert niet	Talent -3 Staat 0	Talent +1 Staat +2

 

Voor de staat is het altijd beter niet te investeren: zowel als het talent blijft (0 vs -2), als wanneer het talent weggaat (0 vs +2).  Voor het talent geeft de tabel geen duidelijke uitkomst.  Maar als we het element ervaring erbij nemen, dan leert het talent dat het voor de Staat altijd beter is niet te investeren, en dus is zijn beste keuze weggaan.  Zo blijkt dus dat de keuzes van  President Papoulias, die zich kosteloos profileert op de rug van een jonge knaap die hij zelf het land heeft uitgejaagd, beantwoorden aan het rationele gedrag verklaard vanuit de Speltheorie, in de huidige Griekse context.

Misschien valt het te hopen dat Daskalakis via zijn onderzoek aan het MIT ook nog andere elementen van de Speltheorie kan doorbreken, en dit ellendige evenwicht kan doen wankelen, ook in het echt.   Zou de tijd er al rijp voor zijn?

Er is in het bovenstaande geval natuurlijk nog een verborgen derde speler: de Grieken.  Zij zijn de verliezers van het spel.  En de verliezer, zoals we weten, die betaalt.