Degenen die deze blog volgen van toen ik nog postte op de site van de Standaard, hebben het al eerder gelezen: in Griekenland bestaat de traditie van Allerheiligen en Allerzielen op 1 en 2 november niet. Veel heeft te maken met het feit dat Allerzielen zijn oorsprong vindt in Keltische feesten (zoals Samhain). Hoe Allerheiligen op 1 november is komen te vallen, is wellicht een katholiek besluit geweest. Dat betekent niet dat er geen “Allerheiligen”-feest bestaat in Griekenland. Het is echter geen dag waarop de doden worden herdacht: het is een dag waarop alle heiligen worden gevierd die hun eigen naamdagen niet hebben, en die dag valt op de eerste zondag na (Grieks) Pinksteren.
Wat Griekenland echter wel kent, zijn de chrysanten, die in deze periode de grafzerken sieren. De naam zegt het al: chrysant komt van χÏυσό άνθος (chryso anthos) – “gouden bloesem”. De chrysanten zijn in het Grieks overigens nog onder een andere naam bekend: de agiodimitriatika (αγιοδημητÏιάτικα) – en dit is wel interresant. Velen onder u weten dat op 26 oktober Sint Dimitris wordt gevierd. Deze viering kan rechtstreeks worden teruggevoerd tot de Oudgriekse godin Demeter (Dimitra in het Grieks – de naam is niet veranderd. Over deze naam gesproken: in oktober wordt het graan geoogst, en graanproducten in het Grieks zijn nog steeds dimitriaka).
In oktober beginnen de bomen hun bladeren te verliezen en verwelken de bloemen. De chrysanten blijven echter nog een tijdje doorbloeien, eind oktober. Er wordt gezegd dat God een uitzondering heeft gemaakt voor deze bloemen en omdat hun bloetijd valt rond het feest van Sint Dimitris, worden ze dus agiodimitriatika genoemd.
En wellicht zijn ze via de Griekse omweg op de Belgische zerken verzeild geraakt.
Mooi en interessant verhaal @Bruno, ik ga het doorsturen naar mijn jongste zoon; het zal hem zeker plezieren om weer een beetje méér (de link met de chrysant) over zijn naam te weten te komen.
@Roosje, ik neem hierbij aan dat je jongste zoon Dimitris heet, en niet Chrysanthemos? 😉
Inderdaad interessant @Bruno maar GR heeft geen allerheiligen nodig want zij versieren de graven van hun overledenen regelmatig en wachten niet op een bepaalde datum . Ze gaan bijna wekelijks naar het kerkhof,beladen met olie en pitjes voor de lampjes,kuismateriaal,bloemen en noem maar op .
Een paar maanden geleden ben ik naar het nieuwe kerkhof van Volos geweest (nogal ver buiten de stad) en stond verbaasd over de versiering op de graven .Niet bepaald Pere Lachaise maar toch , indrukwekkend .
@Bruno: dit vond ik nu echt interessant! Ik vraag me al lang af hoe in Griekenland “Allerheiligen” gevierd wordt. Jouw artikel lezend: niet dus! Via lezeres Jenny ben ik ook al heel wat over de kerkhofgebruiken te weten gekomen.
Je artikel over “zinloos” geweld, intrigeerde me. Hier is het van ‘t zelfde. Voorbeelden: gevangenisopstanden waarbij zowel gedetineerden als cipiers zwaar gewond, ja zelfs dodelijk achterblijven.
Extra politieagenten die deze dagen op de kerkhoven worden ingezet om diefstal of vandalisme tegen te gaan.
Scholen, waar zowel leerlingen als leerkrachten in mekaar geslagen worden, of zo zwaar gepest dat er dodelijke slachtoffers vallen…
Ik vraag me echt af wat er met onze maatschappij aan het gebeuren is. En “Europa” staat erbij en kijkt er naar, maar doet niets.
Toch nog een bedenking, @Bruno, vooraleer we helemaal negatief zouden gaan doen over onze samenleving:
‘De jeugd van tegenwoordig houdt van luxe. Ze heeft slechte manieren, veracht alle gezag, heeft geen respect en praat, als ze zou moet werken. Jongeren spreken hun ouders tegen, kletsen in gezelschap, schrokken aan tafel, slaan hun benen over elkaar en tiranniseren hun ouders.’
Citaat van Sokrates, één der voorvaders van de filosofie, uiteraard een Griek (!), 5de eeuw vόόr Christus… !!! Een “nadenkertje” !!!
Wel @Bruno, we twijfelden eerst tussen Chrysostomos en Hieronymos; gelukkig had ik reeds een dochter die ik Eufrosyne heb kunnen noemen en konden we onze oudste zoon al de naam Plutarchus schenken. Ze zijn alle drie zeer gelukkig. 😀 😀 😀
Hoe werden zulke uitheemse namen in Belgie opgenomen @Roosje ? Ik bedoel dan vooral door de klasgenoten . Het zijn mooie namen maar Vlamingen zijn daar niet erg vertrouwd mee .
De Grieken uit Klein Azie gaven veel namen uit de oudheid aan hun kinderen en hielden zich niet aan de orthodoxe heiligennamen zoals in GR zelf.
De traditie hier van kleinkinderen,de namen van grootouders te geven is natuurlijk eerbiedwaardig maar ook verwarrend want zo heb je 3 of 4 kozijnen met dezelfde naam en moet er telkens de naam van de vader bijkomen om het te verduidelijken. In familie en vriendenkring past men daar een mouw aan door bijnamen of afkortingen te geven. Vandaar ook een ID waar vader-en moedersnaam op voorkomen .
@Jenny, ik denk dat @Roosje ons voor de gek houdt, hoor 😀
@Jenny: Hieronymos=Jeroen!
Chrysostomos en Eufrosyni kun je afkorten tot Chris en Sien (of Effi).
Voor Plutarchos zal je inderdaad wat meer creativiteit nodig hebben 🙂 Misschien is Pluto een optie? 😉
Of misschien kun je Chrysostomos vertalen als Gouden Mond? 😉
@Bruno: de koppeling tussen de “god” Samhain en Allerzielen is twijfelachtig, en werd pas vanaf de 18e eeuw gemaakt. Er is hoe dan ook geen Keltische god van de dood geweest met die naam (zie http://www.religioustolerance.org/hallo_sa.htm). Het is wel zo dat er in Noord-West en Oost-Europa in die periode allerlei feesten gevierd werden/worden omdat dan de allerlaaste oogst wordt binnengehaald, en de Kelten dan nieuwjaar vierden. Het Amerikaanse Thanksgiving past daar ook bij. Tot de jaren 1930 hoorde daar rondbedelen bij door “raggamuffins”, maar door al te veel opstootjes tijdens de “great depression” werd dat omgevormd tot een kinderactiviteit bij de viering van halloween… (een beetje zoals men Sinterklaas omvormde tot kerstman)
De “oosterse” kerken vieren allerheiligen en allerzielen hoe dan ook anders dan de “westerse”. Gewoonlijk bezoekt men de graven op de sterfdag van de overledene, soms ook op de verjaardag, waar de Russen vaak een picknick (kleine koffietafel) van maken. In de kerk worden de doden herdacht op een aantal “psychosavvata”, maar het aantal varieert van kerk tot kerk (zie http://en.wikipedia.org/wiki/Saturday_of_Souls).
In de vroege kerk werd allerheiligen niet overal op dezelfde dag gevierd, maar uiteindelijk werd het de 1e zondag na Pinksteren. In de “oosterse” kerken is dat nog altijd zo. Op de 2e zondag worden de lokale heiligen dan soms nog extra gevierd (zie http://en.wikipedia.org/wiki/All_Saints%27_Day#In_the_East). De westerse verschuiving naar 1 november zou te maken hebben met het klooster van Cluny, maar over de reden daarvoor bestaat veel discussie.
Bedankt @Bertinos: ik kan altijd op je rekenen om de juiste achtergrond over de orthodoxie te krijgen, want ik krijg er na 10 jaar nog altijd geen perfect zicht op.
Ik heb wel opgelet om niet over Samhain te spreken als was het een god. Het was een feest, voor zover ik weet. In ieder geval is het duidelijk dat de Keltische gewoontes nog hun stempel drukken op de katholieke rituelen in Noordwest-Europa.