Een vreemde, ik
Een echte vreemde
Een mooi initiatief van de Onassis-stichting, en meer bepaald van Kavafis-archief, dat door de stichting is overgenomen, zo leek de actie die we gisteren te zien kregen in het straatbeeld van Athene. Het is dit jaar ook nog eens het jaar van Kavafis, die altijd hoopte dat de reis naar Ithaki lang en avontuurlijk was. De poëzie van de Griekse dichter uit Alexandrië is esthetisch, sierlijk, diepgaand, erotisch, ontroerend, meesterlijk en vooral heel erg mooi, zelfs in vertaling.
Aan de bushaltes, in de metrostations, en zelfs op de bussen zelf zien we stukken uit verzen van de dichter, en dat kan allemaal wel mooi lijken, en de indruk geven dat we cultureel bezig zijn, maar uiteindelijk werkt het enkel sloganesk en kun je je afvragen of het mensen er toe aan zet om de werken van Kavafis te lezen (ik kan u de uitgave aanraden met de Griekse tekst op de ene bladzijde, en de Engelse vertaling van Edmund Keeley op de andere, mocht u het Grieks niet genoeg meester zijn). Is het niet beter om poëzie op muziek te zetten en te zorgen dat een heel volk literatuur leert appreciëren, zoals Theodorakis dat heeft gedaan met de gedichten van Seferis, Gatsos, Ritsos of Elytis?
“Geweld is een gevaarlijke zaak”
Neem nu de zin die achteraan op een bus te vinden is “Και Ï„Îλος πάντων να Ï„ÏαβοÏμε εμπÏός” (en laat ons uiteindelijk vooruit marcheren), of “Ειν’ επικίνδυνον Ï€Ïάγμα η βία” - “haast is een gevaarlijke zaak”, maar het kan ook worden gelezen als “geweld is een gevaarlijke zaak”. Βία is de korte versie van βιασÏνη – haast, maar lang niet iedereen weet dat (ik wist het zelf ook niet, en het werd me ook ingefluisterd door een lezer).
Waar slaan die slogans precies op? En is de onduidelijkheid van het tweede citaat misschien zo bedoeld? Beide zinssneden klinken in ieder geval meer als een zin die uit de mond van premier Samaras konden komen, die ondertussen elke politieke tegenstander als extremist bestempelt en zegt dat die zich aan geweld schuldig maakt, omdat hij zich verzet tegen de beslissingen van de premier. In dat kader lijken de passages uit de gedichten van Kavafis meer op propaganda, die wellicht is ontsproten uit de breinen van het Waarheidsteam van Nea Dimokratia.
De politieke tegenstanders, en niet alleen zij, zien in de Kavafis-campagne een propaganda die Goebbels waardig zou zijn geweest. Het is misschien wat bij de haren getrokken, maar het doet je toch vragen stellen hoe onschuldig dergelijke initiatieven zijn en hoe ze indrukken kunnen overbrengen.
Als fililoog vind ik dat niemand bij dit soort acties gebaat is, Kavafis zelf nog in het minst (mocht hij nog leven).
Bruno, vergeet de actie en ga lekker Kavafis lezen. Ook een heel mooie uitgave is die van uitgeverij Bert Bakker (1986) met op de linkerzijde het gedicht in het Grieks en op de rechterzijde de vertaling van Hans Warren en Mario Molegraaf, een echte aanrader!
het is even enerverend als toen dat gespuis van de Europese-opusiaanse-kruisvaarders-Unie-voor-een-Heilige-vrije-markt de negende van Beethoven gekaapt hebben. dat die smeerlappen van het collectieve erfgoed afblijven!
Op een bus kom je natuurlijk niet verder dan een paar woorden, voor je het weet is hij voorbij gereden. Dat snap ik wel. Je zou natuurlijk veel beter gedichten op huizen kunnen schilderen, zoals hier in Leiden: http://www.muurgedichten.nl/kavafis.html. En ja, gedichten op notenbalken zijn ook prachtig. Papadimitriou deed het heel mooi met zijn Kavafis-dubbelaar uit 2008. En dan is er natuurlijk dit theatrale project met Dalaras dat al een tijdje op tournee is: http://www.kavafis.eu. Je kunt nog naar twee concerten, in Istanboel of Thessaloniki ;-). Mocht dat niet lukken, dan is er nog de registratie van Dalaras’ Kavafisconcert in Wenen. Een prachtige dubbel-cd!