Hans heeft de voorbije dagen bij velen een snaar geraakt met zijn prachtige stukje in de Standaard “Weggaan is altijd een beetje blijven” (om de één of andere reden staat bij het stuk dat de auteur Roeland Peeters zou zijn, maar dat is niet zo). Zijn beschrijving is zo herkenbaar voor velen en naar aanleiding van zijn stuk, wil ik eens wat persoonlijker worden dan ik normaal hier op de blog ben.
Vertrekken uit Griekenland? Nee, ik wil het niet. Ik ben heel bewust hier komen wonen, en ik heb altijd van het land gehouden. Mijn Griekse vrouw heb ik pas leren kennen nadat ik bijna 2 jaar hier was. Je keert niet gauw terug op een bewuste stap, ik in ieder geval niet.
En ja, het leven wordt moeilijker en het af en toe sluimert de vraag wel eens: “wat als het allemaal nog slechter zal worden?”. En anders dan Hans, voel ik ergens toch wel iets. Ja, de crisis heeft me ook geraakt, en dat voelde ik erg prangend toen ik mijn belastingsaangifte eerder deze week invulde. De voorbije jaren kreeg ik steeds rond de 1500-2000€ terug van de belastingen. Dit jaar zal ik 500€ moeten bijbetalen, ondanks het feit dat mijn loon op mijn nieuwe job 40% lager ligt dan het loon dat ik in 2010 had. Ondanks het feit dat ik vorig jaar ook nog eens 3 maanden werkloos was. Ondanks het feit dat ook mijn vrouw aan loon heeft moeten inleveren. Dat zal offers vergen – een vakantie zit er dit jaar wellicht niet in, zoals voor vele Grieken.
En hoewel ik het met Hans eens ben dat hier in Griekenland dringend wat dingen zullen moeten veranderen, want anders zal het land niet uit de put geraken, kan ik me enorm opwinden in de maatregelen die door de grijze muizen van de trojka worden gevraagd. Nog maar eens 15% vermindering van de lonen in de privésector eisten ze deze week. Tegelijk konden ze er maar niet bij dat de prijzen in Griekenland niet zakten. Huiswerk slecht gemaakt, zeg ik dan. Als ze na 2 jaar nog steeds niet door hebben hoe de Griekse economie (of wat daar moet voor door gaan) werkt, dan is het toch logisch dat de maatregelen die ze opleggen nergens naar zullen leiden?
Maar goed, het ging om dat weggaan of blijven. Ook voor mij is er een nooduitgang. Dat wordt me vaak door mijn Griekse vrienden gezegd: “jij hebt nog iets waarnaar je terug kunt, jij hebt een perspectief”. Maar zo eenvoudig lijkt me dat toch niet. Is dat wel een perspectief, terug naar het land waar je vandaan komt? Dat is toch wel meer een stap terug op de weg die ik bewust heb gekozen, en geen stap vooruit.
En waar leidt die nooduitgang dan naartoe? Niet naar het land dat ik begin 2000 heb achtergelaten. België is niet meer hetzelfde land, en ik ben niet meer dezelfde persoon na ruim 12 jaar Griekenland. Zou zoiets nog wel lukken? Misschien is het moeilijker om als Belg terug te keren naar België dan als Griek naar België op zoek te gaan naar werk?
Het zijn open vragen, die geen onmiddellijk antwoord behoeven, want het is (nog) niet aan de orde. Maar ik zal niet ontkennen: ergens heel ver achteraan in mijn hoofd blinkt dat lampje van de nooduitgang wel, voor het geval we hier een complete albanisering krijgen. Ik hoop alleen vurig dat het lampje nooit dichterbij zal komen.
bruno, ik kan alleen maar over mijn dochter (en man en kind)spreken… zij gingen met een 2-jarig contract (mocht langer zijn…) naar canada. misten hun familie en kwamen terug. na 6 maand konden zij zich niet meer vinden in de mentaliteit en o.a. de verkeersagressie, onveiligheidsgevoel, straffeloosheid enz en keerden terug. dat was in 2003/2004 dus. inmiddels zijn ze canadees staatsburger, hebben er allebei een prima job en eigen huis. en dat is dan misschien appelen met peren vergelijken maar wou het toch effen mededelen !
ik hoop het ook. Bruno.
ik neem aan dat het best moeilijk is als de situatie in beide landen je bezig houdt. na 22 jaren, de laatste 3 vind ik de moeilijkste.
@Hans , mooi geschreven .
Ik ben liever arm tussen de armen dan arm in N’land. Als je de 50 net gepasseerd bent en jarenlang weg en daardoor ook vervreemd, dan zit toch niemand in N’land op je te wachten (behalve mijn moeder).
Onze kinderen -14 en bijna 17- mogen gaan waar ze willen, maar ik zie dat ook zij nog zeer verknocht zijn aan de plek waar ze opgegroeid zijn.
En nu maar afwachten waar de grens ligt om te kunnen overleven hier!
Bruno, na 17 jaar moeten wij er ook niet aan denken om terug te keren naar NL. We zijn vervreemd aldaar. En zoals Bea ook al zegt, wie zit er te wachten op jullie/ons behalve familie (die desgewenst ook heel graag deze kant op komt).
En dan nog, al zouden we willen (we willen niet), dan nog zouden we vast zitten. We hebben hier alles, een huis, een bedrijf, dat raak je nu niet aan de straatstenen kwijt. Dan kom je met lege handen aan in NL. En dan? Is er dan een betere toekomst dan hier? Ook wij, allebei net boven de 50 aankloppen bij de nodige instanties in NL?
We moeten er niet aan denken.
Het leven is hier, daar is 18 jaar geleden voor gekozen. Toen was uiteraard niet bekend hoe het er nu uit zou zien. Dat was het risico. Dat is een risico niet alleen in Griekenland, dat is uiteindelijk een risico in ieder land waar je naar toe wilt emigreren.
Wij blijven hier. Het alarm-lampje achter in ons hoofd is gedoofd…………. η ζωή είναι εδώ
Hier in Kreta wordt er ook voortdurend over gepraat. Elke keer ik bij mijn buitenlandse vriendinnen kom, is het van:”Weet je wie er nu weer teruggaat?” Voor mensen met kleine kinderen die geen eigen huis hebben bvb. is de rekening vaak vlug gemaakt, ook voor gescheiden moeders die de eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen en geen alimentatie meer krijgen van Griekse vaders die geruineerd zijn door de crisis. Voor ons persoonlijk is het niet zo vanzelfsprekend familie en eigendom zomaar achter te laten, hoewel ik vaak denk denk aan de toekomst van onze kinderen. We werken in het toerisme, een tak waar wel toekomst blijft inzitten, maar toch vraag je je af waar de grens ligt, hoe slecht moet het worden?
@Bruno, vooreerst bedankt om te melden dat er een verkeerde auteur onder het stukje stond… ik heb het gecorrigeerd, maar DSO blijft een ondoorzichtig platform…
Natuurlijk voelen wij de crisis ook financieel. Maar ik ben denk ik een beetje afgestompt door jarenlang hetzelfde en hetzelfde te horen en te lezen.
Ook hebben we niet de luxe om enkel voor onszelf de keuze te maken – we moeten toch vooral bedenken wat het beste is voor de kinderen… En dan komt Belgie toch wat dichterbij. Wat voor nut heeft het om hier 20 jaar lang kinderen klaar te stomen voor een ander land…?
Ik heb ook altijd heel nauwe banden met Belgie onderhouden, en zou een terugkeer zeker niet op zich als een stap achteruit zien. Die vele jaren Griekenland zijn in elk geval een verrijking. Maar ik ben inderdaad bang om me er nooit meer helemaal thuis te voelen…
@hans Ik heb je artikel gelezen en ik was er echt door ontroerd. Ik geloof dat iedereen die ooit de beslissing heeft genomen om hier te komen wonen en hier een leven heeft opgebouwd zich voor 100% kan vinden in je gedachtengang. Ik zelf hoor ook altijd dat ik wel nog een optie heb om naar Belgie terug te keren met mijn familie als de situatie onhoudbaar zou worden. Maar toch, erover nadenken heb ik zeker al gedaan, maar die stap ook echt zetten lijkt voor mij nog echt wel veraf. Ikzelf heb het ook vooral moelijk als ik denk aan mijn dochtertjes. Iedereen wil toch een mooie toekomst voor zijn kinderen, beter dan de jeugd die je zelf hebt gehad. De toekomst zal het uitwijzen. En laten we ondertussen nog maar wat genieten van dit stukje paradijs op aarde.
Ook ik ben geen inwoner van Griekenland omdat ik er geboren ben, maar omdat ik er voor gekozen heb. Met hart en ziel. Nu, of later, noodgedwongen terug gaan, de nooduitgang gebruiken? Moet er niet aan denken. Ik denk eerder dat ik dan opnieuw ga kiezen voor een land. De kans dat het Nederland, mijn vader- en moederland, wordt is even groot als de keus voor een ander land.
Het cruciale punt is misschien of er eindelijk werkelijk in Griekenland veranderingen gaande zijn die het land uit de put gaan helpen. Deze veranderingen moeten toch echt vanuit de Griekse bevolking zelf komen. Om eerlijk te zijn krijg ik niet de indruk dat die veranderingen gaande zijn, maar hopelijk heb ik het mis. De ergernis aan de trojka is zeer begrijpelijk want het bezuinigings beleid blijkt averechts te werken. Maar toch mis ik de griekse hand in eigen boezem en zolang die griekse hand alleen naar een ander wijst lijkt de oplossing niet dichtbij. Verder wens ik Bruno, Hans , Jenny , Bea en alle andere expats veel wijsheid toe, en hoop ik dat ze in Griekenland kunnen blijven wonen, zij zijn immers zeer toegewijd aan hun tweede vaderland en dat is wat Griekenland nodig heeft.
Ladyjane,ik woon hier sinds 1978 en m’n laatst overlevende tante is onlangs heengegaan. Er blijft me alleen nog maar een vriendin en een nicht in Belgie.Ben niet zinnens nog terug te keren maar kijk ook met lede ogen naar het verval van dit land omdat het verschil met 30jaar geleden toch zo groot is.Modernisering en mondialisatie zijn volgens mij de grote boosdoeners (regeringen ook natuurlijk) maar die werkzame inventieve en creeerende lieden van indertijd zijn nu oudjes en hun kinderen volgen dezelfde weg niet.
In de dorpen zijn er nog mensen met iniatief en zoveel als ik kan,steun ik die :plaatstelijke bakker,kruidenier,apotheker,benzine station,zaadhandel,eieren en fruit van buren,enz .Je betaalt wat meer,er is niet veel keuze maar je weet tenminste waar je centen naartoe gaan en niet verloren in een multinational.Daarbij doe je vrienden op waar je een babbel kunt mee slagen en goed bediend wordt. Heartlifting !
Een decennium geleden heb ik er als pas afgestudeerde ook bewust voor gekozen me in een Grieks avontuur te storten. Al snel was ik helemaal verknocht aan de Griekse cultuur, warmte en openhartigheid. Natuurlijk raakte ik al snel verslingerd aan een Griekse man en samen hebben we een mooi gezin kunnen stichten met 3 kinderen. Vorig jaar echter, na het plotse overlijden van mijn man, werd ik voor het voldongen feit gesteld dat ik het alleen niet kon rooien. De combinatie van alleenstaande met een fulltime job en 3 jonge kinderen is niet een die deze tijden in Griekenland mogelijk is. Mijn terugkeer naar België is een loodzware weg geweest. Ik mis de levensvreugde, hartelijkheid, onbevangenheid, gezelligheid, spontaneïteit en het sociale vangnet en vooral het ‘carpe diem’ en ‘panta rei’-gevoel. Het moet gezegd dat België me wel de kans geeft mijn kinderen een betrouwbare gezondheidszorg en een uitgebouwd onderwijssysteem aan te bieden. Maar het blijft wel ironisch dat mijn kinderen alle 3 op enkele luttele maanden tijd helemaal geacclimatiseerd en ingeburgerd raakten, terwijl ik nog steeds mijn draai niet vind. Veel sterkte aan iedereen die deze nooduitgang dienen nemen.
@Sofie, ondanks alles dan wellicht toch een geluk dat die mogelijkheid er was in zo’n moeilijke situatie. De Griek-Grieken verzeilen helaas vaak in totale armoede als de loop van het leven hen onverwacht in de steek laat…
(PS: de Grieken ‘onbevangen’??)
@Sofie, sterkte, ik weet van vriendinnen die ook al vertrokken zijn dat het niet evident is om als enige ouder je kinderen te moeten opvoeden, en zelfs in Belgie of Nederland is het niet altijd gemakkelijk. Wat ik ook hoor is inderdaad dat de kinderen zich gemakkelijk aanpassen, ze zijn nog flexibeler.
De oom van mijn man is vroeger naar Belgie getrokken om in de mijnen te gaan werken, we hebben dus ook Griekse familie in de omgeving van Luik wonen. Zo zijn er meer Grieken die familie hebben in het buitenland en proberen hun kinderen daar naartoe te sturen. Ze krijgen er opvang, een bed tenminste, en als het meezit direct werk… de volgende immigratiegolf is al bezig, jammer genoeg.
Hoewel de vergelijking niet helemaal opgaat, herken ik in jullie opinie meteen helemaal die van mijn vader, ²Pierre en ²Bruno: in zijn immigratieland (België) had hij zijn tweede leven uitgebouwd en wilde hij sterven, van zijn vaderland (Griekenland) wist hij dat hij er na al die jaren niet meer zou kunnen aarden. In tegenstelling tot andere Grieken, die als gepensioneerde hun oude dag terug in hun geboortedorp (in GR) gingen slijten, wilde hij niet meer terug (tenzij op vakantie). En in die tweede groep herken ik ook meteen helemaal de opinie van ²Hans; ook zij onderhielden al die jaren zeer nauwe banden (= meer als ‘gemiddeld’) met hun familie en vaderland.
Mijn conclusie is dat je niet alle expats over één kam kan scheren en er –afhankelijk van vele factoren (economische, familiale, karakteriële, sociale, levensvisie, …)- fundamentele verschillen kunnen zijn in de manier waarop expats met hun situatie omgaan.
Stiekem heb ik bewondering voor emigranten die zodanig geïntegreerd zijn, dat ze niet meer weg willen (“het alarmlampje achter in ons hoofd is gedoofdâ€), maar dat is een hoogst persoonlijke mening. Ik kan me best voorstellen dat het (al dan niet) hebben van kinderen een doorslaggevende factor is in deze, zoals uit bovenstaande reacties blijkt.
@Roosje, ik geef je helemaal gelijk. Het was ook niet mijn mening dat dit voor iedere expat zou gelden. Zeker zijn er o.a. persoonlijke e.d. belangen bij betrokken die een eventuele terugkeer naar het vaderland meer invloed kan/zal geven. Ik kan me voorstellen dat zeker kinderen daar één van de belangrijkere redenen voor kunnen zijn.
Mijn reactie was puur op ons gericht.
Inderdaad @Roosje en @Pierre :het is individueel erg verschillend en van vele factoren afhankelijk.
‘k Heb ook een vriendin in het geval van Sofie : weduwe met twee kinderen .Zij wou ook terugkeren naar Belgie maar haar kinderen konden het daar niet aarden. Tieners die hun vrienden misten. En dus maar terugkeren naar GR. Waarlijk moeilijk.
Voor alle duidelijkheid,@Pierre: ik bedoelde dat het mÃjn persoonlijke mening is om bewondering te hebben voor de ‘groep’ van emigraten/expats wiens “lampje gedoofd is”. 🙂
Mag ik zo vrijpostig zijn om te vragen wà à r in GR je woont?
Dat mag Roosje. We wonen in een klein bergdorpje in Messinie (Peloponnesos) en hebben onze winkel en kantoor in Chrani (tussen Kalamata en Koroni).
Eneh, bedankt voor de bewondering.
OK, gevonden 🙂 , thx!
Nooduitgang en al dan niet gedoofde lichtjes ten spijt.
Een Franse kennis is enkele jaren geleden na 15 jaar Kreta terug naar Lyon verhuist, is na twee jaar La Douce France reeds weer 2 jaar op Kreta, kan niet meer aarden daar. Een Nederlandse weduwe met 2 bijna volwassen kinderen heeft het terug in NL nog geen jaar uitgehouden. Dit voorjaar terug naar Kreta en een financieel zeer armoedig bestaan.
Persoonlijk zegde ik altijd lachend dat ik na sinds ’77 uit Belgie weg te zijn, waarschijnlijk binnen een half jaar rijp zou zijn voor de psychiatrie als ik ooit terug moest.
Nu begint in m’n achterhoofd af en toe, zwakjes sputterend nog, een waarschuwingslampje op te flikkeren.
Wat als ik echt gedwongen ben om Kreta te verlaten???
Griekenland is niet het beloofde land en van de zon kan men zeker niet leven (van de regen ook niet, maar dit ter zijde). Wat ik wilde zeggen is dat het eigenlijk niet uitmaakt, zolang men er maar graag woont. Voor ieder verhaal van mensen die vertrekken, bestaat er ook een verhaal van mensen die terugkeren.
en met ‘er graag woont’ duid ik dus niet op een bepaald land in het bijzonder – even voor de duidelijkheid 🙂