Persvrijheid in Griekenland in gevaar

Reporters zonder Grenzen hebben gisteren hun Persvrijheidsindex voor 2013 gepubliceerd. Griekenland scoorde op die index weer niet goed. Het land stond in 2012 op plaats 70, en in 2013 is het gezakt naar plaats 84. Net zoals in de corruptie-index scoort Griekenland ook hier weer heel slecht. In Europa doet enkel Bulgarije slechter.

Dit mag zeker voor sommigen misschien heel erg vreemd lijken. Griekenland heeft voor een bevolking van iets minder dan 11 miljoen mensen wel heel erg veel kranten, radio- en televisiezenders. Neem daar ook nog eens allerlei websites bij die zichzelf ook “nieuwssites” noemen, en je krijgt het idee dat hier heel erg kritisch aan berichtgeving wordt gedaan. Maar het is gekend: heel wat kranten en zenders zijn in handen van zakenlieden die rijk zijn geworden door lucratieve contracten te ondertekenen met de overheid en velen zijn vriend aan huis bij de politici. Daarom hebben die zakenlui er alle belang bij dat hun bedrijven verder contracten in de wacht kunnen slepen, en daarom zorgen ze er voor dat hun mediabedrijven een bepaalde boodschap uitdragen.

Dat betekent soms ook dat de waarheid geweld wordt aan gedaan. Er zijn al gevallen geweest waar kranten “reportages” publiceren van dingen die nooit zijn gebeurd. En televisiezenders worden beschuldigd van overheidspropaganda. Hun journalisten krijgen royale lonen uitbetaald, zeker bij de privézenders, die in de honderdduizenden euro’s per jaar lopen, om een bepaalde idiologische koers te varen. Net zoals policiti, zijn ook journalisten hier grote namen. Beiden zitten ze van ‘s ochtends tot ‘s avonds rond grote tafels te debatteren. Mensen en politici met een afwijkende mening worden hard aangepakt, als ze al aan bod komen, en praatprogramma’s zijn eigenlijk schreeuwprogramma’s. Extreem-rechtse figuren komen vaak aan bod in lifestyle programma’s. Objectiviteit is ver te zoeken: de journalisten zelf vinden dat journalistiek voornamelijk een mening moet hebben en zich niet moet beperken tot het weergeven van feiten.

Van een journalistieke deontologische code is dus nauwelijks nog sprake. Maar gelukkig zijn er nog journalisten die daar wel belang aan hechten. Die kwamen dinsdagavond samen voor de gebouwen van de televisiezender MEGA, die traditioneel de PASOK-koers vaart en sinds 2007 vooral de lijn Venizelos volgt. Daar werden ze opgewacht door een politiemacht. Als reactie deelden de journalisten de Deontologische Code van de Journalistenvereniging uit.

Om nu even terug te gaan naar de persvrijheidsindex. Waarom is Griekenland 14 plaatsen gezakt? Hier volgen een paar redenen:

• Op 28 oktober 2012 wordt de journalist Kostas Vaxevanis gearresteerd omdat hij de namen heeft gepubliceerd van de rekeninghouders op de Lagarde-lijst. De overheid was wel snel om hem te vatten, terwijl ze nooit iets had gedaan met de lijst zelf. Het voorval zorgde voor wereldwijde kritiek.
• Op 25 september 2012 werd een jongeman van 27 gearresteerd omdat hij een facebook pagina had gemaakt met de naam “Gerontas Pastitsios” (pastitsio is een Grieks ovengerecht), omdat hij de draak wilde steken met mensen die dweepten met de monnik “Gerontas Paisios” omdat die zogezegd toekomstvoorspellingen had gemaakt die nu leken uit te komen. Paisios zou ook de weg uit de crisis hebben gewezen. De woordvoerder van Gouden Dageraad maakte een opmerking in het parlement over blasfemie en een dag later zat de maker van de facebook-pagina in de cel.
• Op 9 oktober 2012 stond er een reportage in The Guardian over antifascistische betogers die waren opgepakt en werden gefolterd door de Griekse politie, terwijl die intimeerden door te zeggen dat de actievoerders zich niet meer konden verbergen, want ze waren lid van Gouden Dageraad, een beweging die zich alsmaar meer uitbreidt. Als reactie op de reportage dreigde minister van Burgerbescherming Nikos Dendias om The Guardian hiervoor een proces aan te doen. De dreiging is nooit in concrete actie omgezet.
• Toen twee journalisten op de openbare zender melding maakten van die dreiging van Dendias, een aantal weken later, werd hun televisieprogramma voor onbepaalde tijd opgeschort.
• Op 11 oktober 2012 protesteerden een groep extreme religieuzen, samen met leden van Gouden Dageraad, tegen de opvoering van het theaterstuk Corpus Christi, waarin Jezus en zijn discipelen als homoseksuelen worden afgebeeld. Een paar dagen later worden de voorstellingen stop gezet. In dezelfde week wordt een scene van de serie Downton Abbey waarin 2 mannen elkaar kussen, gecensureerd op de openbare televisie.
• Op 26 oktober 2012 maakte journalist Christos Dantsis een reportage over de feestelijkheden in Thessaloniki naar aanleiding van de bevrijding van de stad en de nationale Griekse feestdag. Toen hij het protest van de bewoners tegen de Griekse premier en de Griekse president, die zich in Thessaloniki bevonden, in beeld bracht, en vermeldde dat er een grote politiemacht op de been was om mogelijk protest in de kiem te smoren, werd hij weggehaald voor de camera en werd een andere journalist in de plaats gebracht die een “aangenamer” verslag moest brengen.
• Op 28 oktober publiceerde een man op het eiland Korfoe foto’s van de viering van de nationale feestdag waarom oproerpolitie en leden van Gouden Dageraad herkenbaar zijn. Hij werd gearresteerd wegens inbreuk op privacy en omdat hij opzettelijk fout nieuws publiceerde in een poging om de staat de destabiliseren.

Het zijn maar een paar voorbeelden, maar het mag duidelijk zijn: het wordt alsmaar moeilijker om op een objectieve manier nieuws te brengen in Griekenland.