De democratie in Griekenland ziet er een beetje anders uit dan in de meeste Europese landen. Veel heeft het systeem zeker niet gemeen met de democratie zoals die in het oude Athene bestond. Neem nu de Griekse kieswet: die schrijf voor dat een partij die 42% van de stemmen haalt bij de nationale verkiezingen, de absolute winnaar is. Als die 42% niet wordt bereikt in een eerste stemronde, wordt er een tweede stemrond gehouden, met heel wat minder partijen, om toch zo tot de absolute meerderheid te komen. In juni 2012 is dat niet gelukt en daarom hebben we nu een coalitieregering. De partij die als overwinnaar uit de verkiezingen komt, krijgt ook nog eens een bonus van 50 zetels in het Griekse parlement. Er is dus geen analogie in het aantal zetels in het parlement van 300. Een kamer en senaat bestaan niet.

Stemmen in Griekenland is enkel voorbehouden voor Grieken. En een Griek is iemand die het Griekse burgerschap heeft. Het volstaat niet dat je op Grieks grondgebeid bent geboren. Zo veel kinderen van immigranten, die in Griekenland zijn geboren, krijgen het Griekse staatsburgerschap niet, en kunnen dus niet stemmen of zich kandidaat stellen in verkiezingen. Hetzelfde geldt voor Grieken in het buitenland die geen Griekse nationaliteit meer hebben. Wellicht zijn er sommigen onder u in die positie.

Een paar jaar geleden versoepelde toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Ragousis, een vertrouweling van Papandreou, de kieswet, zodat deze mensen toch konden stemmen. Het Hooggerechtshof heeft vorig jaar besloten dat die wet van Ragousis niet grondwettelijk is, en dat migranten van de tweede generatie hier niet kunnen stemmen en zich niet kandidaat kunnen stellen. Ook Grieken van de diaspora, die geen Grieks staatsburgerschap hebben, kunnen niet langer stemmen.

De regering zal vandaag stemmen over het besluit van dat Hooggerechtshof en zal dus niet EU-onderdanen verbieden om voor de Europese verkiezingen te stemmen in Griekenland. Het klinkt een beetje vreemd: PASOK gaat nu een wet stemmen die ingaat tegen een wet die dezelfde partij heeft ingevoerd in 2010. Maar we zijn ondertussen wel gewend dat deze partij onder leiderschap van Venizelos heel wat vreemde bochten maakt om er voor te zorgen dat ze toch deel kan blijven uitmaken van de regering.

Tegelijk wil die regering de manier van stemmen tijdens de Europese verkiezingen ook veranderen. Tot nu toe had elke partij haar eigen genummerde lijst, en op basis van het percentage dat elke partij behaalde, werden de namen bovenaan de lijst verkozen als europarlementslid. Dat zou nu veranderen: er komt een alfabetische lijst per partij met kandidaten en diegenen die het meeste voorkeurstemmen halen, gaan naar Brussel/Straatsburg. Daardoor neemt de druk af op de partijleiders om een genummerde lijst op te stellen met de kandidaten die ze een duwtje in de rug willen geven. Vooral voor Venizelos is dat goed nieuws: zijn partij PASOK staat op instorten en zal misschien niet eens onder die naam opkomen tijdens de Europese parlementsverkiezingen. Heel wat politici van zogenaamd centrum-links hebben zich verenigd in een “Beweging van de 58”. Dat is een groep van politici die een gemeenschappelijk charter hebben opgesteld dat een soort van traject heeft uitgestippeld hoe centrum-links politiek zou moeten voeren.

Er is namelijk niet echt een centrum-linkse partij meer in Griekenland. Voor velen is PASOK opgeschoven naar rechts, en SYRIZA is een extreem-linkse partij. Het Manifest van de 58 is ondertekend door heel wat intellectuelen, universiteitsprofessoren, economen, maar ook oude bekenden, zoals voormalig premier Kostas Simitis. Er zijn zelfs zo veel politici van de oude PASOK-stempel in de beweging opgenomen, dat die voor vele Grieken toch te veel met het verleden wordt geassocieerd.

In ieder geval lijkt de organisatie van de Europese parlementsverkiezingen een strategisch spelletje te worden. Eerst werd er gevrees dat bijna niemand zou komen opdagen (hoewel er stemplicht is). De vorige verkiezingen in 2009 wisten maar ongeveer 50% van de kiezers op de been te brengen. Daarom vallen de verkiezingen nu samen met de tweede ronde van de gemeenteraadsverkiezingen, op 25 mei. En dan is er nu dat gesleutel aan de manier waarop de kieslijsten gaan worden opgesteld. Ik doe hier geen uitspraak waarom dat allemaal gebeurt, maar net zoals in vele andere landen, heerst er een angst in Griekenland dat de anti-europese bewegingen wel eens heel wat stemmen kunnen gaan halen. En de traditionele partijen willen dat zo veel mogelijk vermijden.