Afgelopen week overleed Konstantinos Glückburg op 82-jarige leeftijd in een ziekenhuis in Athene, waar hij al een paar dagen werd verzorgd.

Glücksburg is een paar jaar koning van Griekenland geweest. Hij besteeg de troon als jongeman in 1964 en mengde zich al gauw in het wespennest van de Griekse politiek, wat er toe leidde dat de verkozen premier Georgios Papandreou in 1965 aftrad. Glücksburg, die toen nog als Konstantinos II van Griekenland door het leven ging, benoemde een nieuwe regering die geen steun kreeg van de bevolking. De politieke instabiliteit leidde er toe dat de kolonels op 21 april 1967 de macht grepen.

Konstantinos II zweerde de junta nog wel in, maar probeerde een paar jaar later zelf weer aan de macht te komen door een mislukte contra-coup te plegen. Daarna ontvluchtte hij Griekenland, waarop juntaleider Georgios Papadopoulos zichzelf als premier uitriep.

In 1973 werd er door de junta een referendum gehouden over het vootbestaan van de monarchie. De uitslag was dat Griekenland een republiek zou worden, waarop Papadopoulos zichzelf als president uitriep. Algemeen werd gezegd dat het referendum doorstoken kaart was.

Maar na de val van de junta in 1974 werd er opnieuw een referendum gehouden of Griekenland een republeik diende te blijven of opnieuw een koninkrijk zou blijven. Alweer sprak de bevolking zich uit voor de republiek, hoewel er (geografische) breuklijnen te zien waren in de resultaten. Het kaartje hieronder laat zien dat de meerderheid in de Mani bijvoorbeeld gestemd had voor de monarchie.

Konstantinos trok naar het buitenland en ging met zijn familie in Londen wonen. In 1981 kon hij even terug het land in om de begrafenis van zijn moeder Frederiki bij te wonen, die werd begraven op het domein Tatoi, het voormalige zomerpaleis van de Glücksburgs.

Konstantinos Glücksburg kwam begin jaren 90 nog tot een overeenkomst met toenmalig premier Konstantinos Mitsotakis om een deel van het familiefortuin uit Tatoi weg te halen. Dat gebeurde bij wijze van spreken ‘s nachts en niemand weet precies wat er allemaal is weggehaald. Toen Andreas Papandreou daarna weer aan de macht kwam, stemde hij een wet die bepaalde dat Glückburg zijn eigendommen in Griekenland kwijt was maar ook zijn Grieks staatsburgerschap. Sindsdien had Glücksburg de Deense nationaliteit, net als zijn vrouw.

De jaren nadien probeerde hij nog regelmatig Griekenland binnen te komen, maar de toegang werd hem steeds geweigerd omdat hij niet als gewoon burger wilde binnen komen. Ik herinner me nog een incident in 2004 toen hij de Olympische Spelen in Athene wilde bijwonen onder de naam Konstantinos Degrecia (of De Grecia). Uiteindelijk kon hij wel binnen, omdat hij erelid was van het Internationaal Olympisch Comité. In 1960 behaalde hij namelijk voor Griekenland de gouden medaille in het zeilen.

Uiteindelijk keerde hij met zijn familie terug naar Griekenland en ging hij in Porto Cheli wonen, waar hij min of meer de buurman was van Willem-Alexander, ondertussen de koning van Nederland.

Rondom mij hoorde ik mensen spreken over τέως βασιλιάς (de voormalige koning) of kortweg ο τέως (epitheton ornans als het ware: de voormalige). Of ook wel ο έκπτωτος (de gevallene). Maar er zijn nog steeds Grieken die naar hem verwezen als “de koning”, en dat werd nu na zijn dood ook weer duidelijk (de breuklijnen lijken bijna politiek).

Onder hen vreemd genoeg ook de Griekse minister van Binnenlandse Zaken, Makis Voridis. Die schreef in een tweet: “”Koning Konstantinos was een onlosmakelijk deel van de Griekse geschiedenis en zijn dood sluit een belangrijke cyclus af die die politieke koers na de junta bezegelde, Ik druk mijn echte en innige medeleven uit aan zijn familie en dierbaren.”

Merkwaardig voor een minister van Binnenlandse Zaken van een republiek, om te spreken van een koning, maar misschien zoeken we er iets te veel achter. Voridis was ooit partijleider van EPEN, een partij die was gesticht door de toenmalig gevangen gezette leider van de junta, Georgios Papadopoulos. Hoe zo iemand het heeft kunnen schoppen tot minister van Binnenlandse Zaken, is misschien een vraag die beter kan worden gesteld aan Kyriakos Mitsotakis.

Diezelfde Kyriakos Mitsotakis had nu de moeilijke taak om een beslissing te nemen of Glücksburg een staatsbegrafenis zou krijgen of niet. 2023 is een verkiezingsjaar, dus het is op eieren lopen. Uiteindelijk is besloten dat Konstantinos Glücksburg zal worden begraven als een gewone burger op het domein van Tatoi. De uitvaart zal worden gehouden in de kathedraal van Athene (een beslissing van de familie Glücksburg zelf), en de dienst zal worden geleid door de aartsbisschop van Athene, Ieronymos. Maandagochtend van 6 uur tot 10 uur zullen mensen Glücksburg nog kunnen komen groeten.

Binnen de regerende partij is lang niet iedereen blij met deze beslissing. Onder meer voormalig premier Antonis Samaras roerde zich en vond dat Glücksburg toch wat meer eer verdiende. Hij is niet de enige in de regerende partij die koningsgezind is.

En hoewel Griekenland een republiek is, zou je dat niet kunnen afleiden uit de eindeloze reportages op TV en in de kranten over het leven van de Glücksburgs. Eerder deze week ging journalist Nikos Evangelatos zo ver om het gat in de grond te laten zien waarin Konstantinos Glücksburg zal worden begraven. Evangelatos heeft afgelopen zomer een journalistieke prijs ontvangen uit de handen van de Griekse president. Tsja….

Omdat het dus geen staatsbegrafenis is, zal heel wat royaliteit niet zo maar kunnen komen, want de protocollen gelden niet. Verder dient er nog wel wat werk te worden verricht om Tatoi er een beetje presentabel te laten uit zien.

Het landgoed is namelijk volledig verkommerd, want niemand heeft er naar omgekeken sinds de monarchie is afgeschaft. De regering van Kyriakos Mitsotakis heeft weliswaar het plan opgevat om er een toeristische trekpleister van te maken, maar de enorme bosbranden van 2021 hebben daar een stokje voorgestoken. De bossen op het domein zijn toen in de vlammen opgegaan. Onderstaande foto geeft een idee.

De smalle wegen naar het domein dienen te worden vrij gemaakt (hoe raakt het bezoek anders tot daar?) en de verbranden bomen dienden allemaal te worden opgeruimd. Dat moet allemaal nu tijdens het weekend, en minister van Cultuur Mendoni zal een oogje in het zeil houden.

Wie zal er op de begrafenis aanwezig zijn van de Griekse regering? Heel weinig mensen, en diegenen die zullen gaan, zullen dat in eigen naam doen. De regering zelf zal worden vertegenwoordigd door vice-premier Panagiotis Pikrammenos (die ooit nog even premier is geweest in volle crisis).

Het zal nog even afwachten zijn wat er precies op de kist van Konstantinos zal worden geplaatst op maandag. Een Griekse vlag zal nog wel kunnen, maar wat als er een kroon op wordt gelegd? De monarchie is afgeschaft, dus er is geen Griekse kroon meer. Als die er toch komt, dan dient de politie die in principe te verwijderen. Για να δούμε …