“Consumenten in Griekenland hebben vorig jaar 1 miljard euro meer uitgegeven in de supermarkten dan in 2022”, luidde een krantenkop de afgelopen week. Niet om meer producten te kopen, maar wel omdat de inflatie alles veel duurder heeft gemaakt. Maar zelfs in 2022 lagen de uitgaven al 1 miljard euro hoger dan in 2021. Het tempo waarmee de prijzen hier in de hoogte schieten, is nauwelijks bij te houden.
En nu kunnen politici wel beweren dat een en ander te maken heeft met de oorlog, nu een keer in Oekraiene, dan weer in Gaza, met als gevolg dat de Houthis in de Rode Zee het scheepsverkeer daar lam leggen. (over de Houthis zal ik later nog iets zeggen). Of dat het een ingevoerd probleem is, zoals premier Mitsotakis beweert (waarbij hij suggereert dat hij er niets aan kan doen).
Nog even over de Houthis. De Griekse minister van Defensie heeft voorgesteld dat Griekenland de militaire operatie tegen de Houthis in de Rode Zee gaat leiden. Het militaire hoofdkwartier zou dan in Larissa worden ondergebracht. En dan moet ik denken aan de bosbranden van afgelopen zomer, waar een aantal gevechtsvliegtuigen van een militaire basis in de buurt dienden te worden geëvacueerd. Of aan een wapendepot, tussen Larissa en Volos, dat deze zomer ontplofte door de hitte van de bosbranden. Of aan het feit dat een luchtmachtbasis niet ver van Larissa bij de tropische stormen van het vroege najaar ondergelopen zijn, en waarbij helikopters onder water stonden en wellicht niet echt meer bruikbaar zijn. Ik weet niet of het een efficiente campagne wordt daar in de Rode Zee.
Dat de prijzen overal stijgen, is inderdaad een feit, maar in Griekenland stijgen de prijzen voor voedsel veel meer dan in andere landen. Vooral de prijzen van groenten en fruit blijven stijgen, met 15% het afgelopen jaar, ondanks het feit dat de productiekosten op jaarbasis met 5,2% zijn gedaald.
Ik geef een paar voorbeelden die deze week in het nieuws waren: courgetten kosten bij de producent 80 cent per kilo, maar de eindconsument betaalt er 2,4 € per kilo voor. Tomaten verlaten het veld voor 80 cent per kilo, worden in de groothandel verkocht voor 1,3 €. In de rekken van de supermarkten zijn ze 2€ per kilo geprijsd. Dat prijsverschil is zowaar 152,5%!
Sla is zelfs 240% duurder dan de producentenprijs, die op 20 cent per stuk ligt, maar verkocht wordt voor 35 cent in de groothandel en voor 68 cent in de detailhandel.
Het prijsverschil voor broccoli is 160%: de producent verkoopt het voor 1€ per kilo en de consument koopt het in de supermarkt voor 2,6 € per kilo. Op dezelfde manier verlaten starkin appels de boomgaard voor 60 cent per kilo, kosten ze op de groothandelsmarkt 1,10 € en worden ze in de schappen gelegd voor 1,45 € per kilo.
Naast de verminderde productie als gevolg van de klimaatcrisis (en dat merken we bij de olijven heel erg) klagen producenten over speculatieve spelletjes van tussenhandelaren die de prijzen voor de eindconsument opdrijven. In Griekenland zijn de einddistributieketens in staat om de hele productieketen te beïnvloeden, van de producent, de tussenhandelaar, de verwerker, de logistiek en allemaal, waardoor ze nauwelijks te regelen zijn. U zult er dus ook niet van staan kijken dat de boeren ook in Griekenland zijn beginnen protesteren.
Nu kunt u wel zeggen dat het overal zo is, maar we moeten dat toch weer een keer kijken naar wat een gemiddelde Griek per maand verdient. Dan zult u zien dat de situatie hier toch enigszins anders is.
Ik weet het, ik dram nu al een tijdje door over de prijzen in Griekenland, maar het is op dit moment het thema dat iedereen bezig houdt en dat voor grote ontevredenheid over de regering zorgt.
Neem nu de huurprijzen. Die zitten ook al jaren in de lift, en voor macro-economen is dat goed nieuws want dat betekent dat de huizenmarkt het goed doet. We weten ondertussen allemaal al wel wat de gevolgen zijn van AirBnB waarbij huiseigenaars liever hun huizen via dit platform te huur aanbieden aan een hogere prijs, dan op langere termijn voor plaatselijke huurders. In Griekenland heeft dat als resultaat dat Grieken vooral in het centrum van Athene geen huizen of flats meer kunnen huren aan een betaalbare prijs.
Maar er is een andere factor die de situatie erger maakt, en die factor is heel eigen aan Griekenland. Het gaat om de Gouden Visa. Elke niet-inwoner van de EU krijgt een gouden visum in Griekenland als hij minstens 250.000 € investeert in dit land. De voorbije jaren hebben rijke Russen, Chinezen, Israeli’s, Turken en nog heel wat andere nationaliteiten vooral onroerend goed opgekocht. Er zijn bureau’s in Athene die zich uitsluitend op dit marktsegment richten. Op zich interesseerden de meeste investeerders zich niet in de kwaliteit van het onroerend goed dat ze opkochten, zolang ze maar een Gouden Visum in handen kregen. Er is de voorbije jaren al heel wat kritiek op het systeem gekomen (u leest er hier meer over) en een aantal landen hebben het Gouden Visa programma afgeschaft, maar Griekenland gaat verder op de ingeslagen weg.
Premier Mitsotakis heeft besloten om de prijs van de investering te verhogen voor de gebieden waar Goiuden Visa voor een explosie in de prijs van onroerend goed heeft gezorgd. In bepaalde delen van Athene en op Santorini en Mykonos moet een potentiële investeerder nu 500.00 € ophoesten. Een heel interessant artikel over Gouden Visa vindt u hier.
Met als gevolg dat huurders nu hun toevlucht zoeken tot andere wijken, waardoor ook daar de prijzen de pan uit swingen. Ook hier in Piraeus, waar ik woon, vraagt men belachelijk hoge prijzen voor superkleine flats vaak half onder de gelijksvloerse verdieping.
Een paar cijfers:
- tussen 2018 en 2022 zijn de huurprijzen voor een gezinswoning met 41% gestegen
- alleen al in 2023 zijn de huurpijzen in Athene nog eens met 23,7% toegenomen.
- in Griekenland dien je ongeveer 70% van een loon aan een gemiddelde huurprijs uit te geven
- in vele gevallen is de huurprijs hoger dan het minimum loon
- 7 op 10 Griekenland tussen 18 en 34 jaar leeft nog bij de ouders
Maar Griekenland is een economisch succesverhaal, zo kopte een paar weken geleden The Economist. Het hangt er vanaf voor wie. Ik geef u nog 1 grafiek mee, en daarmee is alles gezegd.
Hieronder ziet u de blauwe lijnen voor Griekenland en de gele lijnen voor de EU. De bovenste blauwe lijn geeft een groei in bedrijfswinsten weer, en de onderste blauwe lijn een groei in de lonen. OK, er is een groei voor beide, maar de lonen groeien veel te traag om Griekenland leefbaar te houden voor de Grieken.
Zijn bij deze consumenten ook de vele toeristen geteld? Als ik zie wat de toeristen bij ons in de buurt (Kreta) besteden bij de supermarkten in de zomermaanden. Daar worden topomzetten gedraaid door de aankopen van de hotel gasten die de drank in de hotels te duur vinden en deze in de supermarkten kopen.
Ja de supermarkt is relatief duur geworden, ook al zijn er producten gemarkeerd voor het dagelijks gebruik die “goedkoper” zijn, maar dat zijn er niet veel. Op de laiki zijn de prijzen stabiler, maar dit is dan veelal groente en fruit. Zal Ahold-Delhaize stiekem profiteren met het aandeel in AB? Natuurlijk kan Mitsotskis er wat tegen doen, maar hij laat het aan de markt over, net zoals Rutte het zo graag deed, bovendien zijn er geen verkiezingen in aantocht. Goed het Golden Visa programma heeft inderdaad voor een prijsstijging gezorgd bij onroerend goed, wat vooral op de eilanden te merken is. Maar nog niet zo erg als in Portugal, daar kreeg je bij registratie tot 31/12 ook nog eens 20% vermindering op je loonbelasting. In Athene is het Airbnb en dan vaak zijn het appartementen die de kinderen hebben overgenomen, maar zelf buitenaf wonen. Maar er schijnt een regeling in de maak te zijn. Misschien dat de nieuwe burgemeester het snel kan gaan omzetten, als niet afhankelijke van Mitsotakis.
Nog een paar bedenkingen:
-waarom zouden we de leugens van politici volgen dat prijsstijgingen iets te maken zouden hebben met de oorlog in Ukraine? Ten eerste is dat het gevolg van de inflatie die op zich een gevolg is van de onverantwoordelijke geldcreatie door de europese centrale bank. Geldcreatie zorgt voor inflatie, zo laten overheden hun eigen schulden smelten. Ten tweede was ukraine een extra zet na covid om nog meer angst te zaaien en speculatie. Zo zagen we bvb 5 liter zonnebloemolie van 6-7 euro naar 15 euro stijgen omdat er zigezegd tekorten waren, dit werd in de media gebracht voor de eerste zaadjes nog de grond in moesten dat voorjaar. Nu is de prijs terug gezakt naar 6-7 euro voor 5 liter. Al snel bleek trouwens dat er voor het westen ook economische belangen waren in Ukraine, vooral amerikaanse agrarische bedrijven hadden massaal geinvesteerd in het land. In het jaar dat de oorlog starte maakte Cargill recordwinsten met uitvoer van agrarische producten uit Ukraine, de oogst was schitterend.
-de zogenaamde groei van het toerisme is te wijten aan betalingen via kaart. De officiële betalingen liggen hoger, wat duidt op groei. In realiteit nemen resorts get over van familiezaken en verdwijnt het geld uit griekenland naar buitenlandse aandeelhouders.
-link tussen olijfoogst en klimaat? Ergens zal daar wel een artikel over zijn, maar twijfelachtig. Er is altijd een goed en slecht jaar. Dit jaar is in vele gebieden slecht, vorig jaar was het best goed.
Probleem is monocultuur van olijfbomen met pesten als dakosvlieg en andere. Maar klimaat ? Een opwarming van 1.5 graden tegen 2050 laat zich heus niet voelen in de o’ijfproductie op een paar jaar nu.
De sector zit ook geplaagd met een tekort aan werkkrachten en als de prijs laag is, moet men zich de vraag stellen of het al het werk waard is. 300+ bomen in productie, altijd welkom! 🙂
Hetzelfde voor sinaasappelen, aan 0.08 de kg voor de boer plukt men ze niet. Men zou dan ook kunnen beweren dat de productie minder is, het is gewoon de kost niet waard. Vandaar dat velen de overstap maken op avocado.
-wat huurprijzen betreft is het ware verhaal nog schrijnender. In griekenland is het de gewoonte dat een minimumbedrag officiële huur is, vde rest wordt cash betaalt omdat het belastbaar is. Zo betalen sommigen officieel misschien 250 voor een flat, in realiteit 500 of 700. De griekse staat denk dan via taxisnet dat de huurprijzen laag zijn, vdat zijn ze niet.
Juiste en waardevolle bedenkingen!