De Grieken hebben een eigenaardige relatie met Europa. Als je hen vraagt of ze er deel van uitmaken, zullen ze allemaal zeggen van wel. Maar als je een gesprek met hen aangaat, dan komt Europa soms aan bod als was het een betere wereld, ver van hen verwijderd. Hoe vaak krijg ik nog te horen: “ja maar, bij jullie in Europa …” als het weer eens gaat over een of andere mistoestand in Griekenland.

Europa, dat zijn wij (Grieken), maar tegelijk zijn wij het ook niet. De verkiezingsslogan van de regerende partij Nea Dimokratia verwoordt mijns inziens dat gevoel van de Grieken tegenover Europa erg goed: “standvastig steeds dichter bij Europa”. Dat suggereert dat voor premier Mitsotakis en de zijnen Griekenland nog steeds niet bij Europa hoort.

Het grootste stemmenkanon van Nea Dimokratia, was Georgos Aftias. De man is “journalist” en was jarenlang spreekbuis voor de partij op de zender SKAI, waar zijn publiek vooral bestond uit gepensioneerden. Aftias is naar de kiezer gestapt met de slogan Πατρίδα – Θρησκεία – Οικογένεια (vaderland – religie – familie).  Dat is de slogan van de Griekse junta, maar Aftias maakte er geen punt van. In 1981 trad Griekenland tot de EEG toe om te zorgen dat de democratie in het land stabieler kon worden, waardoor een nieuwe junta in de toekomst kon worden vermeden.

Dat Europa niet echt leefde in de aanloop naar deze verkiezingen, was wel duidelijk de afgelopen maanden. De grote thema’s die het continent zouden moeten bezig houden, speelden niet. Het ging eigenlijk enkel en alleen om binnenlandse thema’s: de stijgende levensduurte, de lage lonen, de onbetrouwbaarheid van de regering zoals getoond bij de treinramp van Tempi, en zo meer. Partijen zoals de communistische KKE of de partij MeRA25 van Yianis Varoufakis lieten dat eveneens zien door in hun slogans in de zin van “maak hen het leven lastig” te doelen op: een stem voor hen is een proteststem tegen het huidige binnenlandse beleid.

Europa speelde dus niet en dat was te merken bij de opkomst gisteren. Slechts 41,39% van de mensen die op de kieslijsten stonden, is komen stemmen. Ik formuleer het met opzet zo, want dat betekent niet noodzakelijk dat 41,39% van de stemgerechtigden is komen opdagen. De kieslijsten zijn namelijk niet up to date. Dat betekent wel dat we een historisch hoog aantal kiezers hebben die niet hebben gestemd: bijna 60%. Ondanks het feit dat er officieel stemplicht is in Griekenland.

Het lijkt wel dat Europa hier de grote verliezer is. Maar mijns inziens zijn de kiezers hier zelf ook verliezers, door niet te komen stemmen.

Als we kijken naar de resultaten, zien we nog veel meer verliezers.

De regerende partij Nea Dimokratia haalt 28,31% van de stemmen. Dat is lager dan waar premier Mitsotakis op had gemikt: hij hoopte dat hij het resultaat van de vorige Europese Parlementsverkiezingen – 33% – had kunnen herhalen. Wellicht heeft hij de vinger niet goed aan de binnenlandse pols gehad en heeft hij de onvrede van de Griekse kiezer niet weten in te schatten. Nu doet hij dat wel, luidde het gisteren. De verkiezingsuitslag ligt ook een flink stuk lager dan de bijna 41% die de partij 10 maanden geleden tijdens de nationale parlementsverkiezingen had weten te verzilveren. Een cijfer dat in discussies en bij kritiek vaak op een arrogante wijze werd gebruikt om te zeggen dat de kiezer wél tevreden was met de koers van Nea Dimokratia. Hybris is een Grieks begrip. Nea Dimokratia verliest 1 zetel in het Europese Parlement.

Nea Dimokratia behaalde in totaal 1.125.602 stemmen. Dat zijn er 747,535 minder dan in de Europese Parlementsverkiezingen van mei 2019. Je kunt je de vraag stellen of de enorme bedragen die de partij heeft uitgegeven aan reclame, iets hebben opgeleverd. Illustratief toon ik u hieronder het bedrag dat Nea Dimokratia de afgelopen 30 dagen heeft uitgegeven, enkel aan Google Adverts: meer dan 250 miljoen 250.000 euro. Voor een partij die ongeveer 500 miljoen euro schulden heeft.

Als je gaat kijken naar het resultaat van de tweede partij, dan kun je hier ook enkel van verliezers spreken. SYRIZA, met de nieuwe leider Stefanos Kasselakis, behaald 14,92% van de stemmen. Dat is minder dan de 17,83% die de partij nog wist te behalen in de nationale parlementsverkiezingen van vorig jaar. En een flink stuk minder dan de 23,75% van de vorige Europese Parlementsverkiezingen. Kasselakis had gezegd dat hij ging mikken op 20%, maar hij zegt zo veel dat je niet meer weet wat hij nu meent en wat niet. SYRIZA behaalde bij deze Europese Parlementsverkiezingen 750.462 minder dan bij de vorige. SYRIZA speelt 2 zetels kwijt in het Europese Parlement. Ook hier kun je enkel spreken van verlies.

PASOK dobbert verder op de weinig charismatische wateren van zijn leider Nikos Androulakis. Die had al jaren een thema kunnen maken van de onbetrouwbaarheid van premier Mitsotakis, nadat bleek dat zijn telefoon was afgetapt door de Griekse inlichtingendienst, die onder de controle van het politieke bureau van de Griekse premier staat.  Maar Androulakis doet dat om de een of andere reden niet. Zijn partij eindigde derde, met 12,79% van de stemmen. In absolute cijfers haalt ze iets meer stemmen dan bij de vorige Europese Parlementsverkiezingen en in delen van Kreta is de partij ondertussen zelfs de grootste. En PASOK wint 1 zetel in het Europese Parlement. Een verlies is het niet, maar of je dit allemaal winst kunt noemen…

De KKE presteert altijd gelijk, bij eender welke verkiezing. De partij behaald 9,25% van de stemmen, wat een flinke winst is in vergelijking met de resultaten van de vorige Europese Parlementsverkiezingen (5,25%) maar dat vertaalt zich niet in meer zetels in het Europese Parlement. De KKE blijft op 2 afgevaardigden steken. Waarom zie ik de partij ook als verliezer? Omdat ze de vierde plaats heeft moeten geven aan Elliniki Lysi.

Elliniki Lysi, of Griekse Oplossing, is een afsplitsing van de extreem-rechtse incubator LA.O.S., een partij die overigens ook opkwam maar de kiesdrempel niet haalde. Eliniki Lysi wordt geleid door een clown die reclametijd op kleine televisiezenders koopt om een creme tegen haaruitval te verkopen (de man is flink kalend). Een paar jaar geleden verkocht hij zelfs kopies van handgeschreven brieven van Jezus Christus (ondertussen blijkt dat huidig minister van Volksgezondheid Adonis Georgiadis dat ook heeft gedaan, maar niemand heeft gezegd dat dat geen clown is). Als er wordt gezegd dat Europa gisteren een ruk naar rechts heeft gemaakt, dan is dit de Griekse versie daarvan. Elliniki Lysi gaat van 4,18% naar 9,30% en verdubbelt de zetels naar 2.

En dan zijn er nog 3 kleine partijen die elk 1 zetel in het Europese halfrond hebben behaald. Zo is er het ultra-orthodoxe Niki, goed voor 4,37% van de stemmen.

Verder hebben we Plefsi Eleftherias (Koers naar de Vrijheid) van Zoe Konstantopoulou, die de eerste maanden van 2015 onder Tsipras nog parlementsvoorzitter was. En tenslotte haalt de stem van de logica, Foni Logikis, van Afroditi Latinopoulou nog een zetel binnen. Latinopoulou moet het hebben van een leuk snoetje, maar haar extremistisch gebral op sociale media zorgde er voor dat ze uit Nea Dimokratia werd gezet. Uiteraard diende ze voor haar campagne te worden gefotografeerd voor het hek dat Griekenland op de grens met Turkije bouwt.

Nea Aristera (Nieuws Links), de partij die zich heeft afgesplitst van SYRIZA en die wordt geleid door Efi Achtsioglou, 10 maanden geleden nog kandidaat-voorzitter van SYRIZA, haalt de kiesdrempel niet.

Ook MeRA25 van Yianis Varoufakis mist de 3% op een haartje.

Of de Europese trend ook merkbaar is in Griekenland, kan ik niet meteen zeggen, maar niemand kan vrolijk worden van de cijfers van de verkiezingen gisteren.