Het is de voorbije week overal in het nieuws geweest, en ik heb er ook kort iets over gezegd in het programma De Ochtend: afgelopen maandag is de 6-daagse werkweek ingevoerd in Griekenland. Maar zo simpel ligt het eigenlijk niet; er hoort heel wat verduidelijking bij.
Om te beginnen is het geen algemene regel. De 6-daagse werkweek gelt enkel voor bepaalde sectoren. Het gaat om bedrijven die 24 uur per dag operationeel zijn en die continue werken van maandag tot zaterdag. Tot nog toe werden in die bedrijven vaak overuren geklopt die ofwel niet werden vergoed, ofwel in het zwart werden uitbetaald. Vaak ook werden tijdelijke noden van de bedrijven opgelost door het inhuren van tijdelijk personeel met een contract van drie of zes maanden.
De 6-daagse werkweek kan ook worden gebruikt door bedrijven die van maandag tot zaterdag 24 uur kunnen werken (met 3 ploegen van elk 8 uur per dag). Bijvoorbeeld een bedrijf in een toeristisch gebied dat lokale producten maakt en verkoopt in eigen verkooppunten die 24 uur per dag open zijn, kan gebruik maken van de 6-daagse werkweek. Ook bedrijven die vracht verwerken in havens vallen onder de 6-dagenregeling, omdat ze 24 uur per dag werken.
De 6-daagse werkweek geldt niet voor de publieke sector, openbare nutsbedrijven en banken. Het toerisme en de horeca zijn ook expliciet uitgesloten van de 6-dagen werkregeling.
Het loon voor de 6e werkdag ligt 40% hoger. De werkdag mag niet langer dan 8 uur duren en overwerk en overuren zijn verboden. Als de 6e werkdag op een feestdag of zondag valt, krijgt de werknemer ook de toeslag van 75%. Dat wil zeggen dat het loon in deze gevallen (6e dag op een zondag of een feestdag) met 115% wordt verhoogd.
Met de nieuwe wet en de invoering van de 6-daagse werkweek wordt de behoefte aan overuren drastisch verminderd, zo luidt het. Logisch, want bedrijven kunnen nu personeel voor een extra dag in dienst kunnen nemen. Bedrijven hoeven vanaf nu geen overuren meer aan te geven via een systeem dat heel wat administratieve rompslomp met zich meebrengt als de nood wordt gelenigd met een extra werkdag. De limiet voor overwerk is 150 uur per jaar en om goedgekeurd te worden, moet het bedrijf verklaren dat er een gewichtige reden is die geen uitstel toelaat, en het is noodzakelijk om het overwerk te melden bij het Ergani-systeem en bij de bevoegde arbeidsinspectie.
Kort samengevat: de werkgever betaalt minder aan kosten door de nieuwe regeling, dan wanneer hij overuren dient aan te geven, of wanneer hij deeltijdse werkgevers nodig heeft. Met de regeling komt de Griekse regering dan ook tegemoet aan de wensen van de werkgever.
Maar hoe zit het aan de kant van de werknemer?
Laten we eerst beginnen met het aantal werkuren dat de Griekse werknemer in het algemeen klopt. Toen de crisis uitbrak meer dan 10 jaar geleden, had iedereen het over de “hangmat-Grieken” die vooral op terrasjes zitten en niet werken. Velen werden niet gehinderd door kennis van zaken. Maar de Grieken werken sowieso al jaren het langst van alle Europeanen. De grafiek hieronder toont dat (slechts 5 andere landen presteren de werknemers meer uren).
Vaak worden die overuren niet aangegeven, en dus ook niet betaald. In vele Griekse bedrijven heerst een angstcultuur en een werknemer durft niet naar de arbeidsinspectie te stappen uit vrees om zijn baan te verliezen. Die arbeidsinspectie is trouwens ook flink uitgekleed tijdens de trojka-jaren, want dat die dienst bestaat uit ambtenaren en die waren het zondebok, nietwaar?
Die lange arbeidstijden worden dus nu eigenlijk in wet omgezet. En dat leidt tot protest. Er zijn de vakbonden (voor zover die nog iets in de pap te brokkelen hebben) en de oppositiepartijen aan de linkerzijde (voor zover die niet aan navelstaarderij doen) die vrezen dat hiermee de weg geëffend wordt naar een algemene 6-daagse werkweek in alle sectoren.
Volgens de minister van Arbeid Niki Kerameus werkt het systeem op vrijwillige basis. Dat betekent dat de werkgever aan de werknemer vraagt om een extra dag te werken. Theoretisch kan de werknemer dus weigeren. Maar net door de angstcultuur die ik daarnet vernoemde, is de kans klein dat een werknemer dat zal doen. Bovendien is het voor een werkgever ook makkelijker geworden om een werknemer te ontslaan (ook een structurele hervorming) ondanks dat het weigeren van de 6de werkdag geen reden tot ontslag mag zijn. Maar een werkgever kan best een andere reden opgeven (zoals het feit dat een werknemer niet productief genoeg is). Bovendien zijn in heel wat bedrijven de CAO’s (Collectieve Arbeidsovereenkomsten) afgeschaft, alweer door de trojka. Dat werd “structurele hervorming“ gedoopt en wie weet wat een werknemer als persoonlijke overeenkomst met de werkgever heeft getekend?
En hoe vrijwillig is het systeem eigenlijk? Zowel de minister Niki Kerameus (die het systeem geen 6-daagse werkweek noemt, maar een 5-daagse werkweek met een extra werkdag) als vice-minister van Arbeid Kostas Karagkounis gaven deze week in interviews op televisie al aan dat een werknemer niet voortdurend kan blijven weigeren om een extra dag te werken. De gemiddelde Griek ziet de bui al hangen.
Of de werknemer er beter van wordt, zoals de regering zegt, is een andere zaak. Omdat de 48 uren nu worden aangegeven (en de 8 uren bovenop de 40 uren extra worden betaald), bestaat het gevaar dat een werknemer in een hogere belastingsschaal terecht komt en op het einde van de rit minder overhoudt, voor meer werk.
Hoe dit soort maatregelen gaat bijdragen tot de zogenaamde Brain Regain, een campagne van de regering Mitsotakis om de Grieken die het land in de voorbije 10 tot 15 jaar hebben verlaten, terug naar hier te brengen, is nog maar de vraag.