Het onafhankelijke ENA Instituut (of Instituut voor Alternatieve Beleidslijnen) heeft afgelopen week een onderzoek gevoerd naar de brain drain in Griekenland. U weet wel, het feit dat goed opgeleide Grieken de voorbije 10-15 jaar vertrokken zijn op zoek naar een betere en stabielere toekomst. Toen de regering Mitsotakis in 2019 aan de macht kwam, was er sprake van een beleid om die mensen terug naar Griekenland te lokken met aantrekkelijke banen en een goed salaris, zodat mensen hier ook weer het gevoel konden krijgen dat ze hier een toekomst hadden aan een gezin konden beginnen. Dat beleid werd Brain Regain of soms ook Rebrain Greece genoemd.

Volgens de regering zelf is het beleid een succes geweest en zouden er ongeveer 200.000 Grieken terug naar de heimat zijn gekeerd. Waar dat cijfer vandaan komt, is niet bekend. Volgens het ENA Instituut is de trend niet omgebogen en vertrekken er nog steeds mensen. Het blijkt dat het probleem niet zo ernstig is voor de leeftijdsgroep van 15-24 jaar, omdat sommige mensen in deze categorie het land verlaten om in het buitenland te gaanstuderen en nog steeds in het achterhoofd hebben dat ze gaan terugkeren.

Het grootste probleem betreft de leeftijdscategorie, de 25-44-jarigen, die tot de meest productieve leeftijdsgroep behoren. Deze jongeren blijven het land verlaten, in een iets lager tempo vergeleken met de periode van de memoranda, maar in een veel hoger tempo vergeleken met de periode daarvóór.

Door hun vertrek speelt de Griekse economie niet alleen waardevol menselijk kapitaal kwijt, maar de trend is het zoveelste bewijs dat de verliezen die de Griekse economie heeft geleden tijdens de memoranda langdurige gevolgen hebben. Om nog maar te zwijgen van de demografische problemen.

Het eerste interessante cijfer is de totale bevolking die het land heeft verlaten sinds 2010.

Zoals te zien is, verlieten in de 9-jarige periode van de memoranda (2010-18)  in totaal 796.191 mensen die tot de economisch actieve bevolking behoorden, het land. 162.591 in de leeftijdscategorie 15-24 jaar, 472.657 in de categorie 25-44 jaar en 160.943 in de leeftijdscategorie 45-64 jaar. Het is duidelijk dat bijna 60% van de mensen die tijdens de memoranda migreerden, uit de meest productieve leeftijdsgroep van 25-44 jaar komen.

Is er wat veranderd in de jaren na de memoranda (rechts op de grafiek)? In de 4 jaar (2019-22) verlieten in totaal 283.801 mensen uit de economisch actieve bevolking het land. 71.467 personen waren tussen 15 en 24 jaar, 161.023 tussen 25 en 44 jaar en 51.311 tussen 45 en 64 jaar. Ook hier behoorde het grootste deel (ongeveer 58%) tot de leeftijdsgroep van 25-44 jaar.

Om een algemeen beeld te krijgen van het fenomeen: van 2010 tot 2022 hebben meer dan een miljoen (meer bepaald 1.079.992) mensen uit de economisch actieve bevolking het land verlaten, van wie 234.058 in de leeftijdscategorie van 15-24 jaar, 633.680 in de groep van 25-44 jaar en 212.254 in de leeftijdsgroep van 45-64 jaar.

Volgens deze cijfers was het aantal mensen dat het land verliet tijdens de memorandumperiode veel hoger dan het aantal mensen dat daarna vertrok. De totaalcijfers zijn echter niet geschikt om de twee periodes te vergelijken, omdat ze een verschillend aantal jaren (9 tegenover 4) omvatten.

Om de vergelijking te kunnen maken, moeten we kijken naar de gemiddelde jaarlijkse migratie, d.w.z. hoeveel mensen het land elk jaar verlieten. Dit wordt weergegeven in de grafiek hieronder.

Hier krijgen we een iets ander beeld. De gemiddelde jaarlijkse migratie in de leeftijdsgroep 15-24 jaar is lichtjes gedaald van 18.066 in 2010-18 naar 17.867 in 2019-22. In de leeftijdsgroep 25-44 jaar is de daling van de gemiddelde jaarlijkse migratie groter, van 52.517 personen in 2010-18 naar 40.256 in 2019-22 jaar. Tot slot is in de leeftijdsgroep 45-64 jaar de gemiddelde jaarlijkse migratie afgenomen van 17.883 personen in 2010-18 tot 12.828 personen in 2019-22.

De conclusie van de tweede grafiek is dat veel jongeren het land blijven verlaten, zij het in een lager tempo. Maar ook hier is de vergelijking tussen periodes niet helemaal nauwkeurig, omdat er geen rekening is gehouden met bevolkingsveranderingen.

Aan de hand van de bevolkingsgegevens van Eurostat kan de gemiddelde jaarlijkse migratie worden berekend, d.w.z. het percentage van de bevolking van elke leeftijdsgroep dat elk jaar migreert. Bekijken we de eerste grafiek nog een keer:

Het is duidelijk dat het gemiddelde migratiecijfer voor

• de leeftijdsgroep 15-24 jaar tussen de twee perioden is gestegen van 1,58% naar 1,64%,
• voor de leeftijdsgroep 25-44 jaar is gedaald van 1,71% naar 1,51% en
• voor de leeftijdsgroep 45-64 jaar is gedaald van 0,62% naar 0,43%.

Ter vergelijking: vóór de memoranda, d.w.z. in 2008-2009, bedroeg de gemiddelde migratie

• 0,72% voor de leeftijdsgroep 15-24 jaar,
• 0,68% voor de leeftijdsgroep 25-44 jaar en
• 0,2% voor de leeftijdsgroep 45-64 jaar.

Als ik hier even mijn persoonlijke insteek bij mag leveren: de “reddingsoperatie” van Griekenland door Europa, zorgt er voor dat dit land langzaam doodgewurgd wordt.