Het protest van de mensenmassa die vorige zondag de straat op kwam om gerechtigheid te vragen voor de dodelijke slachtoffers van de treinramp in Tempi twee jaar geleden, lijkt een en ander in een stroomversnelling te hebben gebracht.

De politie en de openbare zender ERT deden hard hun best om de opkomst de minimaliseren. Volgens de politie kwamen er 15.000 mensen op straat in Athene. Fotomateriaal laat zien dat je daar best nog een nul bij zet. Het was de grootste manifestatie in centraal Athene van de voorbije 10 jaar. Er was nog meer volk dan op het protest tegen de Macedonische naamskwestie, en de sfeer deed denken aan de protesten ten tijde van de moord op de tiener Alexis Grigoropoulos in 2008. Ook in Thessaloniki was het protest massaal. In totaal kwamen er in heel Griekenland in zo wat 100 steden wellicht meer dan een half miljoen mensen op straat. Ook Grieken in het buitenland lieten van zich horen. We zagen protesten in Brussel, Amsterdam, Berlijn, Munchen, Londen, Rome tot New York toe.

Op de dag van de protesten, besteedde de openbare zender ERT, onder de controle van het politieke kantoor van Mitsotakis, aanvankelijk vrij weinig aandacht aan het protest. Hadden ze het fout ingeschat? In ieder geval was het zondagmiddag het zevende thema en er was niet eens een camera aanwezig op Syntagma (van Thessaloniki kregen we dan weer wel beelden te zien). Een journalist bracht verslag uit via de telefoon. Zonder beelden.

Maar in tijden van internet, kun je de bevolking niet meer zo makkelijk voor de gek houden. Het protest was massaal. En helaas werd alles opgebroken door de gekende relschoppers. Iemand zou een molotov cocktails naar de talrijk opgekomen politie hebben gegooid, en die reageerde met uitzonderlijk veel schokgranaten en traangas. Op een manifestatie waar families met kinderen (in kinderwagentjes toen) en ouderen aanwezig waren. Merkwaardig: de politie schoot in actie op exact hetzelfde moment in Athene als in Thessaloniki. Alsof het een vooropgezet scenario was.

Maar het signaal naar de regering was overduidelijk. Mensen voelen zich niet veilig in hun land, en verwachten dat justitie haar werk doet. De voorbije 2 jaar na de ramp, kreeg iedereen vooral het gevoel dat de regering een en ander wenste toe te dekken en vooral niet wenste dat het publiek te weten kwam hoe de grote steekvlam werd veroorzaakt bij de crash. De nabestaanden van de dodelijke slachtofferd werden verguisd, mensen die beweerden dat er ontvlambaar materiaal werd vervoerd, werden weggezet als aanhangers van complottheorieën. Wie de verklaringen van de regering niet geloofde, kreeg het etiket “SYRIZA-aanhanger” opgeplakt.

En zie daar: op maandag veranderde de communicatiestrategie van de regering. Minister van Volksgezondheid Georgiadis, de mediageile politicus die niet van het TV-scherm weg te slaan is, hield opeens zijn mond en bleef binnen. De regeringswoordvoerder zei dat de regering helemaal geen doofpotoperatie wenst, maar dat volstaat niet om de bevolking te overtuigen (indien u zich afvraagt waarom niet, dan hoeft u enkel mijn vorige posts over Tempi te lezen – klik daarvoor op de “tag” Tempi). De minister van Transport zei in een interview dat hij er zijn hand niet voor in het vuur durft te steken dat goederentreinen in Griekenland geen illegale ladingen vervoeren.

En op woensdag gaf premier Mitsotakis opeens een uitgebreid interview op televisie. Twee jaar geleden was hij er nog van overtuigd dat de goederentrein niets illegaals of ontvlambaars vermoedde en hij wees met de vinger naar de mensen die dat niet geloofden. Maar nu opeens liet hij de deur op een kier: indien het er toch iets illegaals of ontvlambaars werd vervoerd, zullen de schuldigen daar zwaar voor betalen. Op de vraag waarom hij 2 jaar geleden het tegendeel beweerde, hoewel het onderzoek nog totaal niet was afgerond, antwoordde Mitsotakis dat hij zich baseerde op rapporten van de brandweer en van Hellenic Train. Tsja, dat je dan als de eerste burger van het land dat zo maar de wereld in gooit, zonder dat je dat controleert, zegt ook wel veel.

Over het feit dat er op de plaats van de ramp grond werd afgegraven en grind en beton werd gestort, zogezegd om de bodem te stabiliseren om de treinwagons op te takelen, zonder dat er een onderzoek op de plaats van de ramp had plaatsgevonden, wist Mitsotakis ook niet veel. Als iemand operationeel het besluit neemt om dat te doen, kan hij dat als premier niet weten, en hij hoeft het ook niet te weten, zo luidde het. We kregen het beeld van een premier die nauwelijks iets af weet over de oorzaken van de grootste treinramp in de Griekse geschiedenis en die blijkbaar ook niet wordt geïnformeerd over hoe het onderzoek naar die ramp verloopt.

De sterke, besliste leider van het volk, zoals bij de voorbije jaren door de media werd afgeschilderd, begint meer en meer te lijken op een keizer zonder kleren.

Om het nu even over de media te hebben: die lijken Mitsotakis ook niet meer te volgen. De journalist Antonis Schroiter, die het interview op woensdag afnam, was naar Griekse normen bijzonder kritisch. In principe krijgt Mitsotakis altijd de vragen vooraf doorgespeeld, maar dit keer zagen we een premier die duidelijk ongemakkelijk werd bij bepaalde vragen.

Er was 1 moment waar hij wel heel kordaat en beslist overkwam. Hij treedt absoluut niet af. Ik geef de vragen en antwoorden van het interview hier weer.

Antonis Schroiter: Ik wil afsluiten met een gebeurtenis die gisteren heeft plaatsgevonden en ik wil graag uw commentaar horen. Vanwege een ongeluk met 17 doden in een treinstation is de Servische premier afgetreden.

Kyriakos Mitsotakis: Dat is niet gisteren gebeurd.

Antonis Schroiter: Gisteren is hij afgetreden.

Kyriakos Mitsotakis: Gisteren was het ontslag, ja. Elk geval is anders. Ik denk dat de protesten in Servië niet alleen over dit specifieke ongeluk gaan…

Antonis Schroiter: U begrijpt dat ik het niet over Servië heb. Denkt u dat u deze kwestie ook moet zien als een mogelijkheid om uw eigen ontslag in te dienen over deze zaak?

Kyriakos Mitsotakis: Nee. Ik wil hier heel duidelijk over zijn. Nee. De bevoegde minister is toen onmiddellijk afgetreden. Ik wil u eraan herinneren dat de premier in Servië eigenlijk geen bevoegdheden heeft, de president heeft de bevoegdheden. Ik zou niet willen zeggen dat hij decoratief is, maar hij is wel op een bepaalde manier decoratief.

Ik heb de verantwoordelijkheden genomen die ik had, de politieke verantwoordelijkheden, ik neem ze nog steeds, en als er een prijskaartje aan hangt, dan is dat een politiek prijskaartje. En ik sta hier niet, noch sta ik op verkiezingen, want verkiezingen kunnen geen catharsis zijn, noch een excuus om een zaak als deze af te sluiten.

Ik heb me nooit verstopt, mijnheer Schroiter. Ik sta voor het Griekse volk, ik vertel ze mijn versie van de gebeurtenissen zoals ik die begrijp, de waarheid zoals ik die begrijp. Het Griekse volk zal mij beoordelen, en zal mij als geheel beoordelen, voor de manier waarop ik deze zaak aan het einde van de vier jaar heb aangepakt, en voor de evaluatie van ons politieke werk als geheel. Natuurlijk, voor degenen die geïnteresseerd zijn – en ik denk dat er velen zullen zijn – en de manier waarop we deze zaak hebben behandeld.

En niet alleen Schroiter was kritisch. De voorbije week regende het nieuwe onthullingen die voornamelijk warden vrijgegeven door een onderzoeksjournalist die werkt voor de kranten Ta Nea en To Vima, en voor de televisiezender Mega. Misschien is het geen toeval dat deze kranten en deze zender behoren tot de rijkste man in Griekenland: de reder Vangelis Marinakis. Een paar maanden geleden jad de minister van Volksgezondheid Georgiadis al laten vallen dat hij zich niet zou laten beïnvloeden als Marinakis besloot om politieke oppositie te gaan voeren. Het lijkt er op dat de oligarch beslist heeft dat het liedje van Mitsotakis uit is (want laat ons eerlijk zijn: in dit land regeren niet de politici, maar wel de oligarchen).

Hier een greep uit de onthullingen die er nu opeens komen na de protesten van vorige zondag:

• 40 dagen na de ramp stuurt de onderzoeksfunctionaris op 10 april 2023 twee documenten naar de verkeerspolitie met het verzoek aan het ziekenhuis om de bloedstalen van de 57 dodelijke slachtoffers voor DNA-onderzoek te vernietigen.
• De ladingen van goederentreinen worden niet gecontroleerd, er wordt enkel naar de vrachtbrieven gekeken die worden afgestempeld. Zo weten de autoriteiten natuurlijk niet wat er werkelijk wordt vervoerd. Maar in het geval van de Tempi-ramp, zijn er geen vrachtbrieven van de goederentrein teruggevonden.
• Op de plaats van de ramp bleek de 13de wagon van de goederentrein niet meer terug te vinden, aldus de nabestaanden van de dodelijke slachtoffers. Deze week nog, op 28 januari, beweerde Grieks minister van Justitie dat er helemaal geen 13de wagon was en wie dat gelooft is goed gek. Maar op 30 januari publiceert Hellenic Train een lijst met goederen die op de 13 wagons werd vervoerd. Daarbij zit niets illegaals of ontvlambaar, volgens Hellenic Train. Maar waarom beweert minister van Justitie (ondertussen onvindbaar) dan iets anders? Overigens heeft diezelfde minister ook gezegd dat er niets werd gestort op de plaats van de ramp, maar dat er alleen wat grond een beetje verder is verplaatst. Dat “beetje verder” was een lap grond die toebehoort aan OSE, de Griekse uitbater van het spoorwegennet. De ouders van de dodelijke slachtoffers hebben daar nog resten van hun kinderen teruggevonden.  
• Politieagenten die de plaats van de treinramp moesten bewaken, verklaarden dat ze onder druk stonden van mensen in de regering (onder meer een vice-minister en de prefect), om de “goedkeuring” te geven om meteen na de ramp het terrein vol te storten met grind en zand.
• De directeur van de politie van Larissa, die ervan beschuldigd wordt de plaats van de treinbotsing in Tempi niet te hebben bewaakt, wordt naar een andere prefectuur overgeplaatst totdat het proces is afgerond. Hij wordt vervolgd voor het volstorten met grind en beton van de plaats van het ongeluk. Er kan echter geen administratief onderzoek worden ingesteld omdat er geen aanklacht is ingediend. De man is tijdens de voorbij crisissen bij de politie (die er wordt van beschuldigd samen te werken met de Griekse mafia) door het ministerie gepromoveerd tot brigadegeneraal. Oh ja, hij is toevallig de broer van een parlementslid van de regerende partij.
• Twee jaar lang waren er geen beelden te vinden van de goederentrein. De spoorwegmaatschappij had de beelden gewist 15 dagen na de ramp, maar niemand had in die periode überhaupt naar de beelden gevraagd. Er waren geen beelden van het laden van de trein en niemand had een video van de 40 stations waar de trein doorheen was gekomen. Maar deze week was er opeens een eigenaar van een mini-marktje in de buurt van de sporen, die beelden had van de goederentrein toen die voorbij zijn winkeltje denderde. En als je goed lijkt, lijkt het dat er speciale containers op de wagons stonden waarin je ontvlambaar materiaal vervoert.
• Op 30 januari beantwoordt de regeringswoordvoerder vragen van journalisten. Op de vraag of treinpassagiers zich in Griekenland veilig kunnen voelen, komt het antwoord “Als ik nu de veiligheid van de passagiers garandeerde op de treinen, dan zou ik gewetenloos zijn.” Twee maanden na de treinramp had de regering nochtans een mediashow op poten gezet om te laten zien dat het wel veilig was om met de trein te reizen. Er werden daarvoor zelfs “passagiers” geïnterviewd door de openbare zender die zegden dat ze zich erg veilig voelden. Een paar dagen later bleek dat het om functionarissen ging die op de loonlijst van de regerende partij staan.
• Maar ook SKAI, traditiegetrouw bijna een propagandazender voor de regerende partij, kwam met een onthulling. Een journalist van de zender zegt dat in de eerste 24 uur na de treinramp een gespecialiseerd team van de Dienst Bestrijding van Criminele Brandstichting de opdracht had om naar de plaats van de crash te gaan om daar een onderzoek uit te voeren en de oorzaken van de explosie en de brand vast te stellen. Dit specifieke team vertrok echter 24 uur later van de plaats van de ramp zonder ook maar het minste vooronderzoek te doen.

En vandaag maakt de krant Real News bekend dat onderzoekers aan de universiteit van Gent tot de conclusie zijn gekomen dat er brandbaar materiaal werd vervoerd door de goederentrein. Het team van academische onderzoekers van het departement Structurele Ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent onderzoekt het ongeval nu al ongeveer een jaar, op verzoek van de Griekse Organisatie voor Onderzoek van Lucht- en Spoorwegongevallen en Transportveiligheid (EODASAM).

De eerste wagon van de goederentrein zou een lading niet aangegeven vluchtige koolwaterstoffen hebben vervoerd. Het gewicht van die vluchtige koolwaterstoffen wordt geschat tussen de 3,5 en 4 ton.

De duur van de explosies na de botsing was ongeveer 8 seconden, terwijl de “paddenstoelwolk” die de explosie veroorzaakte een hoogte van 80 meter bereikte. De brandbare stoffen zijn hoogstwaarschijnlijk xyleen en tolueen, die ook worden gebruikt voor het illegaal aanlengen van brandstof (benzine). De technische consultants schatten dat de mogelijke illegale lading zich in de eerste drie open wagons achter de tweede locomotief van de goederentrein bevond.

De bevindingen van de Gentenaars zullen de komende dagen naar Athene worden gestuurd.

Tenslotte nog dit: vandaag was er een werkonderbreking bij ERT uit protest op de manier waarop er vorige week verslag werd uitgebracht over de protesten. Het lijkt er op dat Mitsotakis zijn greep op de openbare zender aan het verliezen is.

Het is nog vroeg om tot conclusies te komen, maar ik kan me niet van de indruk ontdoen dat er een regeringsherschikking zit aan te komen, in een poging om de eerste minister uit de wind te zetten. Zoals ze dat in het Grieks zeggen: er moeten Ifigenia’s worden gevonden (zoiets als “Barbertje moet hangen”). Maar of Mitsotakis in het huidige klimaat van wantrouwen zijn termijn van 4 jaar zal kunnen vol maken, durf ik te betwijfelen.