Psychologie – de onderschatte factor in de crisis

De onderhandelingen rond een Cypriotisch reddingsplan zitten muurvast. Rusland beweegt voorlopig nog en wil zeker geen conflicten creëren met de EU. Cyprus zou vandaag met een plan B komen aanzetten waarmee het wellicht naar Brussel zal stappen. Op dit moment zit de Cypriotische president samen met de partijleiders om te zien hoe het nu moet. Een plan B zou wellicht toch wel weer een haircut op de spaarrekeningen inhouden, maar veel duidelijkheid is er nog niet.

Ondertussen zullen de Cypriotische banken tot dinsdag gesloten blijven. Dat begint te zorgen voor enorme problemen. In tegenstelling tot Griekenland is Cyprus geen cash-economie, dus men heeft wel een tijdje kunnen werken met kredietkaarten, maar ook daar zit een limiet op. En wie wil nog krediet in een bijzonder onzeker financieel klimaat? De kans bestaat dat je je geld nooit terug ziet. Mensen zonder kredietkaarten moeten geld lenen bij familie en vrienden.

Veel ATM’s zijn leeg. Bankbedienden moeten noodgedwongen vakantie nemen en ze weten niet of ze ooit nog terug aan het werk zullen kunnen gaan . Er is sprake van dat Laiki Bank gesloten zal blijven. Duits minister van Financiën Schäuble heeft ook al gedreigd dat de Cypriotische banken niet meer zullen open gaan. Verder is er ook stilaan een tekort aan voedingsmiddelen. Of om het minder dramatisch te stellen: er is vooral minder keuze.

In zulk een klimaat kun je je als buitenstaander afvragen: “wat bezielde de Cypriotische parlementsleden om tegen te stemmen? En hoe is het mogelijk dat het grootste deel van de Cypriotische bevolking dit slikt? Daarvoor moet je de psychologie een beetje bekijken.” Er zijn een aantal factoren die vaak over het hoofd wordt gezien.

Cyprus is tot in de jaren 60 een kolonie geweest van het Verenigd Koninkrijk. Dat laat zijn sporen na. Na een mislukte “Enosis”-operatie van de Griekse kolonels (die toenmalig Cypriotisch president, aartsbisschop Makarios, wilde vermoorden) is het eiland verdeeld. Veel Grieks-Cyprioten zijn hun huis en al hun bezittingen kwijt gespeeld toen de Turken met operatie Attila het eiland binnenvielen en de helft van het grondgebied bezet houden. Om maar te zeggen: de Cyprioten weten wat het betekent om iets te verliezen.

Toen duidelijk werd dat Europa verlangde dat ze een deel van hun spaarcentjes zouden moeten afstaan om de banken te redden, ging dat een stap te ver. “Wie is die vreemde mogendheid die ons zo maar gaat voorschrijven waar ons geld naartoe gaat?”, zo luidt de redering. De Cyprioten wilden liever de waardigheid aan zichzelf houden en zelf hun lot in handen nemen.

En dan komen we op de factor “waardigheid”. Dat is een begrip dat in het noorden en in het zuiden wellicht verschillend wordt ingevuld. Om die reden vind ik dat je daar dan ook geen oordeel kunt over vellen. Niet alleen de Cyprioten, maar ook de Grieken zelf, voelen zich in hun waardigheid aangetast. Veel heeft ook te maken met het beeld dat van de volkeren wordt opgehangen; iets wat hier al vaker in de commentaren naar voor is gekomen.

Zo zijn de Grieken luieriken die jarenlang hebben gefeest op kosten van Europa en die de hele tijd de boel belazeren. Nu ze hulp krijgen van Europa, blijven ze nog steeds op dezelfde weg verder gaan. Dat is het beeld dat wordt opgehangen. Hoewel dat wellicht kan opgaan voor sommige Grieken, is het zeker niet van toepassing op de meesten. Maar het zorgt wel voor wrevel. En de Grieken voelen zich dus in hun waardigheid aangetast.

Voor de Cyprioten geldt iets gelijkaardigs. Het eiland wordt afgeschilderd als een paradijs voor belastingontduikers en het geld in de bank komt van mafieuze praktijken. Dat moet er blijkbaar de hele tijd worden ingehamerd. Het is blijkbaar geen bezwaar dat er honderden dergelijke belastingsparadijzen bestaan, dichterbij in het noorden. Niemand spreekt over de channel islands, over Monaco, Andorra of Liechtenstein. En wat die mafia betreft: zijn daar bewijzen voor? En er wordt ook gezegd dat de banksector veel te groot was in Cyprus: tot 700% van het BNP. Voor Luxemburg schijnt dat geen probleem te zijn.

Dus het beeld dat van Cyprus wordt opgehangen, strookt ook niet helemaal met de waarheid. En ook dat raakt aan de waardigheid van de Cyprioot. En dan gaat hij reageren op de manier waarop dat gebeurd is. Je zou kunnen denken dat de Cyprioten een plan B achter de hand hadden gehouden toen het parlement “nee” stemde, maar dat is niet het geval. Hier heeft de emotie gesproken, en niet de rede.

En daar wordt met een zekere bewondering naar gekeken door de Grieken, zoals correspondente Shereen El Sherbini voor het Financieele Dagblad als schreef. Die zien nu dat er niet 1 parlementslid “ja” heeft gestemd, terwijl hun parlementsleden meerdere keren al een resem besparingsmaatregelen als wet hebben aangenomen zonder al te veel morren. Het geeft de indruk dat de Griekse overheid nauwelijks heeft onderhandeld, terwijl ze wel de hele tijd op allerlei TV-optredens komen uitbazuinen dat ze “gestreden” hebben. Voor de Grieken lijkt het dat hun regeringen vooral ja knikten op elke eis van de trojka, om zo veel mogelijk hun eigen belangen als politici veilig te stellen.

De Griekse oppositie spreekt dat gevoel van waardigheid nu aan en beschuldigt de regering van een gebrek aan ruggegraat en … waardigheid. De Griekse publieke opinie heeft er wel oren naar en dat zou wel eens voor strubbelingen kunnen zorgen in de regering, wanneer de trojka binnen 9 dagen langs komt. Er zullen namelijk weer een aantal maatregelen moeten worden genomen, zoals het ontslagen van ambtenaren, zo wat het grootste taboe in Griekenland. Als een aantal parlementsleden de hete adem van de publieke opinie in de nek zullen voelen, dan is het lang niet zeker of er een “ja”  zal worden gestemd voor deze maatregelen. En dat zou dan rechtstreeks te wijten zijn aan de “nee’-stem van Cyprus eerder deze week.
Voorlopig is het nog koffiedik kijken, maar de psychologie zou wel eens een bepalende factor kunnen worden in deze hele eurocrisis.

 

20 thoughts on “Psychologie – de onderschatte factor in de crisis

  1. @Bruno: waar het in de pers oorverdovend stil over blijft, is dat er niet alleen Russisch zwart geld op de Cypriotische banken staat, maar ook veel zwart geld uit het Verenigd Koninkrijk! De Britten hebben serieus gebloed door het “Njet” van IJsland om zich daar garant te stellen, en willen dat geen 2e keer meemaken. Cyprus heeft dus een stevige stok achter de deur, die Griekenland niet had. Bovendien zijn de Cypriotische gasvelden geen fantasme (waar maakt Turkije zich anders zo druk over?), en kunnen die als wortel gebruikt worden.
    PS: vergeet niet dat de Grieks-Cyprioten enkele jaren Kofi Annan en druk van de hele VN hebben weerstaan. Turkije heeft bij de invasie de toeristisch en economisch belangrijkste plekken (ihb de haven van Famagusta) bezet om hen zo op de knieën te dwingen, maar de Grieks-Cyprioten hebben toen “koudweg” uit het niets nieuwe toeristische (Pafos, Larnaka) en economische (Limassol) centra uit de grond gestampt. Ik ken iemand wiens huwelijkscadeaus nog onuitgepakt in Varosha staan , en die kijkt inderdaad totaal anders tegen het leven aan.

  2. wij vergeten niet de afwijzing van de Annan plan. de drukte van de overledene Tassos Papadopoulos was zwaar ,ook op Anastasiadis die niet anders kon doen dan dat wat hij heeft gedaan.
    het is verbazend na alles wat gebeurt is sinds 74 dat de Cyprioten deze laste dagen hun zelf als grieken beschouwen nog steeds. de interviews van de Cypriotisch politici zou verplicht leesvoer voor de griekse politici moet zijn.
    de questie over de bezetting van de eiland,zou ooit samen met andere europese problemen gezamelijk opgelost worden. bv Basken, Ieren,mischien Palestina.Koerden, op de dag van Sint-juttemis , δηλαδη του αγιου πουτσου ανημερα.

  3. We zullen zien volgende week dinsdag hoeveel de waardigheid uiteindelijk de cyprioten heeft opgeleverd als de banken (zouden moeten) opengaan.

    Het lijkt er ergens op dat de cypriotische regering probeert blufpoker te spelen tegen oude rotten als Duitsland en Rusland maar de spelregels amper begrijpt.
    De EU kan eenvoudig niet toegeven, dan is het hek van de dam. Chanteerbaar lijken is het onmiddelijke einde van de eurozone in haar huidige vorm.

    Het beeld dat doorkomt, bij de belgische jan modaal, lijkt me toch vooral : boontje komt om zijn loontje. Terecht of onterecht.
    Gisteren in TerZake zagen we bvb. 2 cypriotische heren (niet jong maar nog zeer vitaal) op het strand Koffie drinken en roepen ‘Where is the solidarity?’.
    Het spijt me, maar dat valt niet goed.

    Erkennen van een gedeelte eigen schuld is cruciaal om vergeving te bekomen en absolutie om in die termen te spreken, maar ik moet werkelijk zeggen dat als de psychologie van de cyprioot dat verhinderd, dat hij dan zijn eigen graf aan het delven is.

    Zonder erkenning van het werkelijke probleem en de gemaakte fouten is er geen remedie mogelijk.
    Over psychologie gesproken, dit lijkt werkelijk een algemeen kenmerk te zijn van vele zuid-europese volkeren. Jammer.

    Anastasiades probeert tot de dag van vandaag de financiele tax- en witwasmachine te beschermen, zelfs al kost dat de doorsnee cyprioot een arm en een been.
    Ik ben benieuwd in hoeverre de cypriotische media eerlijk durft te zijn. Ik vrees ervoor.

  4. Dat de EU toch anders zal moeten piepen, @Peter wordt door verschillenden verdedigd!
    zie: http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/economie/Cyprus_crisis/130321_verhofstadt_cyprus

    Over die 2 vitale mannen aan het strand? Heb je ook gehoord wat zij te vertellen hadden? Of was het feit dat ze aan het strand zaten (koffie heb ik niet echt in beeld gezien, maar bon) belangrijker dan hun boodschap? Diezelfde boodschap verwoord ook Verhofstadt. Het is dus niet echt flauwe zever.
    En als je het (goed) stuk van Bruno hierboven goed hebt gelezen weet je hoe belangrijk die bankensector in Cyprus wel niet is. Vertelt Hadjigeorgiou in Cyprus ook duidelijk!

  5. dus omdat ze koffie zaten te drinken het valt je niet goed.dus als ze nu een boer op de kafeneion in Evros gaan vragen hoe is het ,je zou denken kijk hij zit koffie te drinken. dat hij al hard heeft gewerkt voor de lekkerste asperges en die aan Duitsland heeft verkocht ,vergeet je dat.
    zo jammer deze manier van gedachten.ik zit nu ook achter de laptop, ik werk geen 24 uur per dag.

  6. @Peter;
    Jan modaal in België is niet beter dan het eerste en beste schaap uit een kudde, gewoon meelopen, en als er gevaar dreigt willen ze met zen alle, onder luid geblaat en geduw, zover mogelijk naar het centrum van de kudde.We zien een enkel dat wat ze willen zien, een momentopname van 10 seconden en daarmee is heel het proces voor het vormen van een mening afgerond. Waarom zijn vele dom …. omdat het veilig is met vele te zijn.
    En de politiekers in de andere EU landen , waaronder België, leggen rookgordijnen aan, en gedragen zich als echte potentaten. Je weet nog niet half van wat er U , en de rest van de werkende bevolking in BE en de rest van Europa, boven het hoofd hangt. Sinds 1933 bij de afschaffing van de Goudstandaard, is wagen beginnen lopen, sky was de limit, en nu wordt de rekening gepresenteerd, we zullen met zen alle door die zure appel moeten bijten. Een andere keuze hebben we niet. Het is of de cholera of de pest, kies maar uit, eraan gaat je toch, en een doodshemd heeft geen zakken!!!

  7. @Jef Dockx
    Jef Dockx als in uw betoog Belg wordt verbangen door Cyprioot of elke willekeurig nationaliteit dan zit er ook wel wat in of juist niet. Kijk maar.

    Jan modaal in Cyprus is niet beter dan het eerste en beste schaap uit een kudde, gewoon meelopen, en als er gevaar dreigt willen ze met zen alle, onder luid geblaat en geduw, zover mogelijk naar het centrum van de kudde.We zien een enkel dat wat ze willen zien, een momentopname van 10 seconden en daarmee is heel het proces voor het vormen van een mening afgerond. Waarom zijn vele dom …. omdat het veilig is met vele te zijn.
    En de politiekers in de andere EU landen , waaronder Cyprus, leggen rookgordijnen aan, en gedragen zich als echte potentaten. Je weet nog niet half van wat er U , en de rest van de werkende bevolking in CY en de rest van Europa, boven het hoofd hangt. Sinds 1933 bij de afschaffing van de Goudstandaard, is wagen beginnen lopen, sky was de limit, en nu wordt de rekening gepresenteerd, we zullen met zen alle door die zure appel moeten bijten. Een andere keuze hebben we niet. Het is of de cholera of de pest, kies maar uit, eraan gaat je toch, en een doodshemd heeft geen zakken!!!

  8. @Peter: wat moeten de Cyprioten doen “om vergeving te bekomen en absolutie”? (het lijkt wel of we in de kerk zitten!)

    De Cyprioten “boeten voor hun fouten”, ze betalen al vanaf 2011 voor de haircut op de Griekse obligaties die de Cypriotische banken in handen hadden, en daardoor leeft 1 op 3 Cyprioten nu onder de armoedegrens – maar om een of andere reden is de wil om te geloven dat ze hele dagen feesten op het strand groter – want dat past in uw argumentatie, niet?

    Nog een vraag: waarom zouden de gewone burgers steeds moeten opdraaien voor de roekeloze banken?
    Ik veronderstel dat u Belg bent, bent u ook bereid zoveel te bloeden voor het Dexia-debacle? Bent u daar dan niet beschaamd om? U had tenslotte toch beter moeten weten!?

  9. Even een opmerking over de beelden die worden getoond in nieuwsuitzendingen (ik weet er genoeg over, want ben er zelf vaak bij betrokken).
    Het is voor journalisten absoluut nodig dat ze zogenaamde vox pops hebben: meningen van de man in de straat. Omdat het leven in het zuiden zich veel meer buiten afspeelt, is het erg makkelijk om iemand voor de camera te krijgen. Omdat ook iedereen een eigen mening heeft, en die graag verkondigt, krijg je vaak straffe uitspraken die perfect passen in een kort sfeerbeeld van anderhalve minuut (vaak mag het fragment niet langer zijn).

    Dus krijg je heel vaak figuren te zien die op een terrasje in de zon zitten: de quotes zijn daar heel snel te rapen. Dat wil niet zeggen dat heel Griekenland of Cyprus op zijn krent zit koffie te drinken en geld te vragen van het noorden.
    Je zou het kunnen vergelijken door in Vlaanderen een café binnen te stappen en daar een paar uitspraken te vragen van mensen die er binnen zitten, om die dan te monteren. Misschien zijn die quotes wel representatief, maar het beeld kan suggereren dat de Vlamingen massaal in cafés hangen.

    Het is wat balanceren op een slappe koord, om toch goeie meningen te horen en tegelijkertijd niet te veel een verkeerde indruk op te wekken met de beelden die je toont.

  10. Dat lijkt me toch eerder journalistieke luiheid dan balanceren op een slappe koord? Op die manier voegen de professionele journalisten niets toe aan wat er leeft en beweegt op andere fora, zoals deze blog. Dat vond ik bv ook van de rapportage van Rudi Vranckx. Snel bandwerk – behalve dan misschien het feit dat hij bij Papakonstantinou thuis was binnengeraakt… misschien via diens Nederlandse vrouw?

  11. Het huidige probleem in de bankensector van Cyprus is ontstaan door de griekse ‘haircut’, die voorwaarde was van de trojka. De trojka wist toen al dat ze de bankensector daarmee zouden verzwakken, waarschijnlijk moest er gewacht worden op de verkiezingen in Cyprus om het plan verder af te maken.
    Als ze werkelijk schoonmaak willen houden in de financiele sector laten ze het dan overal doen en ook eens in Luxemburg bezig gaan, of bij die postbus-bedrijven in Nederland en er zijn vast nog veel meer duistere praktijken.
    Ze hebben het mooi voor elkaar dat de burgers met de schade zitten, tegen elkaar uitgespeeld worden, en zoals in Cyprus gewoon gegijzeld worden. Burgers van noord en zuid moeten niet boos worden op elkaar, maar op hun politieke leiders en de beschermde banken die deze enorme rotzooi veroorzaakt hebben.

  12. @Bea Syros: “Het huidige probleem in de bankensector ….”

    Hier maak je een denkfout.

    Het probleem is ontstaan toen de banken op Cyprus speculeerde met waardeloze Griekse leningen om daarmee hoge rentes te kunnen bieden, en vervolgens de gigantische spaarbedragen ook weer met hoog risico belegden. De toezichthouder greep niet in en het Cypriotische volk vond het best want profiteerde er ook van.

    Met jouw laatste zin (over politiek en banken) raak je wel de spijker op z’n kop.

  13. ik hoop uit de grond van mijn hart dat hier vroeg of laat iets dergelijks gebeurt en dan is het mijn beurt om te lachen 🙂 daar int zuiden op het platteland kunnen ze tenminste nog aan voedsel geraken op een of andere manier maar hier … ik wil daar nog niet eens aan denken wat hier gaat gebeuren hier gaan ze elkaar opeten of mss hun euros die geen waarde meer zullen hebben, maar maak jullie geen zorgen de madam met haar gouden koets zal haar volk wel verwennen …

  14. @Henk (21/3 23:16) : dit is een kardinaal punt: er zijn te grote financiele risico’s genomen en er zijn veel te hoge rente bedragen uitgekeerd. Niemand was te beroerd om dat geld op te strijken. Volgens NRCHandelsblad kwam de haircut in het originele plan neer op 2 jaar rente inleveren voor de kleine spaarder. Ik zie niet in waarom de andere EU landen dan die 5,8 miljard moeten bijdragen, waarvan ze weten, dat dit dit geld nimmer terugbetaald zal worden. Trots is misplaatst in deze situatie.

  15. Ah!en als hij het niet weet, wie weet het?? desnoods zo als de Turkse jonge zegt Griekenland en Cyprus uit Turkije er in.

  16. trouwens ik moet wel even lachen die discussie jullie en wij heb ik dagelijks thuis. mijn vrouw en ik doen wij dat steeds zo ,jullie grieken en jullie nederlanders of wat dan ook, ik hoop niet dat het hier ook voor de komende decenias zo zou gaan,
    ps, ik ben nog steeds deel van de discussie na 22 jaren, wij houden het vol.

  17. @Europa
    Als je met “hier” Nederland bedoelt: we hebben collectief meegedaan met het piramidespel van de huizenmarkt. Verder vinden we dat de staat moet opdraaien voor alles wat maar enigszins op ziektekosten lijkt. Bovendien hoef je alleen leuk werk te accepteren: lijkt het je niets, dan kun je met een uitkering in je bed blijven liggen. Polen genoeg die het werk graag doen.

    Ik sta niet te kijken van de huidige crisis in NL, en ben blij dat ik mijn huidige huis reeds in 1998 heb gekocht.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *