Nu Bruno het weer druk lijkt te hebben, neem ik de vrijheid om op zijn forum nog eens één van mijn oudere oudere blogs te recycleren en een nieuw kleedje aan te trekken.

“Uit de weg, Karagiozi!”, “Je vertelt stommiteiten, Karagiozi!”, “Ach laat me gerust Karagiozi”.  Op straat, in het verkeer, in discussies, in de rij bij de post, in de supermarkt, tijdens verhitte werkvergaderingen: de Karagiozi’s vliegen je om de oren. ‘Onnozelaar’, betekent het ongeveer, ‘dommerik’, stomkop’, ‘on-nOE-zeleir…’.

Voor wie het befaamde m-woord beu is, iets minder ordinair wil overkomen of gewoon op vakantie wil laten zien dat hij al helemaal ingeburgerd is, loont het zeker de moeite het woord te onthouden: Ka-ra-gió-zis. Vocatief Karagiózi (meestal met bijhorende armgebaren); meervoud Karagiózides.

Met een hoofdletter, want Karagiozis is niet zomaar een scheldwoord, het is een eigennaam. Het is de naam van meneertje Karagiozis, het hoofdpersonage uit het populaire Griekse schaduwtheater (poppenkast met schaduwen achter een doorzichtige witte doek). Karagiozis is een arm ‘boereke’ met een bochel en blote voeten, een lange neus en een lange rechterarm, die probeert zo goed en kwaad als hij kan te overleven. Daarvoor bedenkt hij allerlei dwaze listen en plannen om aan geld te geraken, gewoonlijk door één of andere notabele of hogere ambtenaar te bedotten. Meestal loopt het slecht af en eindigt alles in chaos en een pak rammel. De kluchtige verhalen zitten vaak vol dubbele bodems met veel satire en kritiek op overheid en maatschappij. Razend populair in het begin van de 20ste eeuw, heeft Karagiozis ook zijn weg gevonden naar andere kunstvormen, in verhalen, toneelstukken, films en schilderijen. Ook vandaag nog worden er overal te lande theaterzalen gevuld met Karagiozistheather en -poppenkast; en vanzelfsprekend heeft hij ook zijn Facebook-groepen en websites, en, hoe kan het ook anders, op YouTube.

Al die sites en groepen worden bevolkt door Grieken, jong en oud, en veelal Grieken in de diaspora: Karagiozis is voor hen een deel van hun jeugd, van hun thuisland dat vaak zo hard wordt gemist.  Karagiozis is voor vele Grieken ook de verpersoonlijking van een essentieel element van de ‘Grieksheid’: de sluwe kameleon, de grootprater, de man met de plannen en de dadendrang, maar ook vaak wat onhandig, klungelig, niet goed doordacht, de underdog, de machteloze enkeling die zijn familie wil voeden en beschermen, alleen tegen de boze wereld, de sukkelaar die het altijd weer moet afleggen tegen hogere machten maar nooit opgeeft. Elke Griek houdt van Karagiozis.

Groot was dan ook de consternatie toen in 2010 bekend werd dat Karagiozis door UNESCO erkend zal worden als ‘immaterieel cultureel erfgoed’ van …Turkije!    Als immaterieel cultureel erfgoed erkent en beschermt UNESCO bepaalde vaardigheden, gebruiken en kennis van volkeren en gemeenschappen.  Dat Karagiozis oorspronkelijk uit het Ottomaanse rijk komt, en samen met het schaduwtheater via Klein-Azië naar Griekenland is overgewaaid in de 19de eeuw, is algemeen aanvaard. Maar al even algemeen aanvaard is dat het hele volkstheater errond in de loop der tijden erg vergriekst is, en uiteindelijk een essentieel onderdeel geworden is van het Griekse cultureel erfgoed; levend erfgoed, gelet op de blijvende populariteit van het Karagiozisfiguurtje, ook dus op kruispunten en in wachtrijen in heel Griekenland.

Nu goed, net zoals de moeilijke discussies rond oorsprongsbenamingen en streekproducten – feta bijvoorbeeld -, is ook de discussie waar nu precies een volkscultureel fenomeen thuishoort wellicht niet altijd even simpel: een volkscultuur groeit over vele jaren, maar landen, rijken en overheersingen komen en gaan, en vele volkeren wonen in verschillende landen.

Wat wel helemaal vaststaat, is dat Karagiozis al in 2009 op deze ontwerplijst stond, daarop geplaatst door een werkgroep van de UNESCO met Turkije als lid. Wat ook vaststaat is dat van enige reactie vanwege de Griekse regering elk spoor ontbreekt, zelfs na herhaalde aanmaningen van allerlei actiegroepen, die evenwel aangeven bij het Ministerie van Cultuur enkel op volstrekte onverschilligheid te stuiten.   Wellicht waren er geen subsidies mee verbonden, of waren de geldstromen ‘weinig buigbaar’.  In 2010, wanneer het dus weerom te laat was, en zoals gebruikelijk alle termijnen om de zaak langs de bevoegde kanalen aan te kaarten verstreken waren, kwam er wel wat reactie… en dan nog wel van het Ministerie van Buitenlandse Zaken… In elk geval, nu, in 2013, is er van al die ronkende verklaringen nog niets in huis gekomen.  Het trotse Hellas, dat zo prat gaat op haar culturele superioriteit, telt welgeteld één beschermd erfgoed op de lijst:  het Mediterrane Dieet… tegenwoordig vooral gestoeld op souvlakis en een grote creativiteit in delivery-mogelijkheden.

Nog veel belangrijker: wanneer gaat het land eindelijk zijn zelfvertrouwen herwinnen om op een normale, overeengekomen manier, zonder paniek, binnenlandse grootsprakerigheid en overdrijvingen, en zonder altijd een vijand of complotten te moeten zoeken, voor zichzelf op te komen, en rustig maar beslist te ijveren voor wat het toekomt?

Gisteren werd Michalis Liapis gearresteerd.  Liapis is oud-Minister voor Nea Dimokratia, en reed door het rode licht in een VW Touareg,  zonder verzekering en met valse nummerplaten…  De wegentaks van 2800 Euro die aan zijn 3.7  liter SUV verbonden was, bleek teveel voor de man, die niet minder dan 28 onroerende goederen heeft aangegeven.  Liapis is een leeghoofd en grootprater zonder voorgaande.  Maar hij is de neef van oud-premier Karamanlis, en als dusdanig staat hij hoog op de ND-lijsten en schopte hij het zelfs tweemaal tot Minister.

Maar wacht even, zou het kunnen…?  Even googelen… “Michalis Liapis, Minister van Cultuur van 2007 tot 2009“.

Karagiozis heeft zichzelf een hak gezet. Als daar geen verhaal in zit…