Ik schrijf dit op het moment dat in heel Griekenland jongemannen naar een kruis duiken dat een priester in het water heeft geschreven. Epifanie of theofanie is een van de belangrijkste feestdagen van de orthodoxie.

Mensen die in het water duiken om vluchtelingen op te vissen, worden op een heel andere manier behandeld dan iemand die het kruis opduikt op 6 januari.

Op 10 januari dienen 24 beklaagden voor de rechtbank op Lesvos te komen. Onder hen 17 buitenlanders en 7 Grieken. Allen werkten ze voor de NGO ‘Emergency Response Center International (ERCI)’, een groep die SAR (Search and Rescue) operaties uitvoerde voor de kust van Lesvos van 2016 tot 2018. De Griekse autoriteiten beschuldigen de 24 van het oprichten van of deelnemen aan een criminele organisatie, het witwassen van geld, spionage, schending van staatsgeheimen en valsheid in geschrifte, alsook overtredingen van de immigratiewet en de wetgeving inzake elektronische communicatie.

ERCI-oprichter Panos Moraitis was voor zijn publieke vernedering door de Griekse media een gerespecteerd publiek figuur, die door prominente figuren werd geprezen voor zowel zijn eigen levensreddende initiatieven als de buitengewone betrokkenheid van zijn organisaties bij het redden van mensen op zee. Tussen 2016 en 2017 ontving Moraitis talrijke onderscheidingen voor zijn bijdrage, waaronder één die werd overhandigd door het hoofd van de generale staf van de Griekse nationale defensie; bovendien woonde hij grote evenementen bij, waarvan sommige naar verluidt door de Griekse premier zelf werden georganiseerd.

Alles veranderde op 9 februari 2018, vroeg in de ochtend, toen de Griekse autoriteiten de ERCI-jeep tegenhielden omdat hij verboden terrein betrad. Het voertuig zou voorzien zijn van gestolen kentekenplaten. Twee passagiers werden gearresteerd. Volgens het plaatselijke politierapport hadden ze een marineradio bij zich waarmee ze gesprekken van de kustwacht konden afluisteren, een nachtverrekijker en mobiele telefoons waarmee ze met hun collega’s konden communiceren via een gesloten WhatsApp-groep, waar ze gevoelige informatie uitwisselden. Op bevel van de openbare aanklager werd een onderzoek ingesteld dat aanvankelijk leidde tot de aanhouding van vijf personen en de uitvaardiging van aanhoudingsbevelen voor nog eens 25 personen, allen leden van de ERCI.

De arrestatie van de hulpverleners heeft in de Griekse samenleving geleid tot felle publieke discussies over de rol en de missie van NGO’s die zich bezighouden met de solidariteit met migranten. De meningen blijven verdeeld. Voor velen is dit een poging tot criminalisering van activisten die zich inzetten voor het lot van vluchtelingen, terwijl Europa ze liever wegstopt in gesloten kampen die de facto gevangenissen zijn – hoewel Europa dat liever niet wil horen.

Een van de hulpverleners op het beklaagdenbankje is Sarah Mardini. Zij was een van de twee passagiers in de ERCI-jeep. Na haar arrestatie heeft ze meer dan 100 dagen in voorarrest gezeten, onder meer in de Korydallos gevangenis tot ze vrij kwam op borgtocht. Ze heeft asiel gekregen in Duitsland. Daar woont ze nu en ze mag Griekenland niet meer in (wellicht zal haar wel worden gevraagd om aanstaande dinsdag op het proces aanwezig te zijn).

Sarah Mardini is wellicht het bekendste gezicht van de 24 hulpverleners die op 10 januari voor de rechtbank komen. Haar zus, Yusra Mardini, werd in 2018 gevolgd door VRT toen ze op weg was naar de Olympische Spelen om daar te zwemmen voor het Refugees Olympic Team. De tocht van Yusra en Sarah is ondertussen verfilmd en is te zien op Netflix. Misschien heeft u The Swimmers al gezien. Indien niet, is het echt wel een aanrader.

Dichter bij huis wordt de Nederlander Peter Witenberg eveneens beschuldigd. In de Griekse media komt hij veel minder aan bod dan Sarah Mardini, dus ik heb zijn verhaal niet zo goed gevolgd. Maar onderstaande video, van Amnesty International NL geeft meer uitleg. Net zoals voor de andere beschuldigden hangt hem een mogelijke gevangenisstraf van 25 jaar boven het hoofd.

Het proces wordt op Lesvos zelf gehouden op 10 januari, na een verdaging afgelopen november. Op 9 januari zal Amnesty International in Cine Arion, Smirnis 9 in Mytilini de film The Swimmers in het openbaar vertonen.

De organistie Free Humanitarians zal het proces volgen via hun website.