Het gaat beter met Griekenland, dat horen we regelmatig. Een bladzijde is omgeslagen, Grexit lijkt van de baan en de crisis is zo goed als voorbij. Sta me toe daar heel veel vraagtekens bij te stellen. Wellicht hangt het er allemaal vanaf welke cijfers je raadpleegt. Maar er is wel een klein probleem in de perceptie van “de markten” (want of het goed gaat met een land, is veeleer een kwestie van perceptie dan van echte realiteit): de Griekse banken zitten met ongeveer 100 miljard euro aan oninbare leningen. None Performing Loands, in het Engels. Het was een vereiste in het laatste hulpprogramma voor Griekenland dat de overheid iets moest doen aan die oninbare leningen. Als de Griekse banken er in slagen om de NPL’s weg te werken, dan is er weer geld vrij om leningen te geven, zo luidt de redenering. En dat is wat de Griekse economie nu nodig heeft.

Het is een probleem dat al een paar jaar aansleept, en dat niet meteen opgelost raakt. De eerste jaren nadat Griekenland tot de euro was toegetreden, gingen banken over tot het roekeloos toekennen van leningen, zonder te controleren of de mensen aan wie ze leenden ook in staat waren om de lening terug te betalen. Ik kan me niet meer herinneren hoe vaak ik ben opgebeld door banken om leningen af te sluiten, of om hun kredietkaarten te aanvaarden. Ik heb het aanbod steeds afgewezen, maar een heleboel Grieken deden dat niet. Door de langdurige crisis kunnen velen onder hen nu de leningen niet meer terugbetalen. De banken hebben geprobeerd om een speciale regeling te treffen en de looptijd van de leningen te verlengen, of zelfs de rente op de leningen te verlagen, in een poging om op deze manier zo veel mogelijk geld te recupereren. Maar dat is niet meteen naar de zin van de schuldeisers. De banken moeten sneller aan hun geld geraken, op welke manier dan ook. Anders zijn de vele herkapitaliseringen van de voorbije jaren voor niets geweest, klinkt het.

“De hoop komt er aan”, naast een spandoek met de tekst “Geen enkel huis in handen van een bankier”

Een manier om leningen te recupereren, is om onroerend goed te veilen in zogenaamde executieverkopen. Dat gebeurt al een tijdje, maar die executieverkopen verliepen allesbehalve vlot. De Griekse wet schrijft voor dat deze verkopen openbaar moeten worden gedaan, in een vredegerecht, in het bijzijn van een notaris. De executieverkopen vinden meestal plaats op een woensdag, en op die dagen kun je rekenenen op stevige protesten in de vele vredegerechten in het land. Soms is dat protest redelijk gewelddadig en daarom hebben notarissen regelmatig geweigerd om de executieverkopen uit te voeren. Heel wat van dat protest is politiek geïnspireerd: vaak gaat het om aanhangers van specifieke politieke partijen. Tot iets meer dan een jaar geleden stond ook Syriza tussen de partijen die protesteerden tegen de executieverkopen.

Maar sinds de regering Tsipras een nieuwe overeenkomst met de schuldeisers heeft ondertekend in de zomer van 2015, is ze genoodzaakt om de executieverkopen verder te zetten. Maar niet zoals de Griekse wet voorschrijft: de leenovereenkomst zegt dat Griekenland de “best practices” van Europa moet volgen en dat de executieverkopen vanaf nu online moeten worden gedaan. Daarvoor moest de wetgeving wel worden aangepast. Structurele hervormingen, zo heet dat. Er werd steeds gezegd dat de “eerste woning” van executieverkopen werd vrijgesteld, maar dat is ondertussen niet meer het geval.

Wat de vorige regeringen niet is gelukt, heeft de regering Tsipras wel gedaan: de online executieverkopen zijn op 29 november begonnen, in combinatie met een aantal executieverkopen die op de normale manier gebeurden, in het bijzijn van een notaris. Daarbij kwam het in een vredegerecht in Athene tot rellen, die misschien ook buiten Griekenland het nieuws hebben gehaald. De oproerpolitie gebruikte in het gebouw traangas om de demonstranten uit elkaar te drijven. Velen van die demonstranten waren overigens vroegere strijdmakkers van Syriza die zich van de partij hebben afgescheurd en onder de naam LAE (Λαϊκή Ενότητα) zijn verder gegaan.

Ondertussen proberen leden van de regering de executieverkopen te verrechtvaardigen. Zo hebben we de voorbije weken wel heel wat informatie over ons heen gekregen, die misschien niet helemaal correct is. Zo was er de eerste reactie na de rellen hierboven: de demonstranten zouden met hun acties rijke Grieken beschermen die hun achterstallige schulden niet willen betalen. Het zouden namelijk niet eens de “eerste woningen” zijn van deze rijke Grieken, die worden geveild, maar wel buitenverblijven.De bedoeling van de executieverkopen, zijn namelijk bedoeld om de “strategische wanbetalers” te straffen. Wie daar mee wordt bedoeld in een land dat al 7,5 jaar kreunt onder een crisis die zwaarder is dan de Grote Depressie van de jaren 30 van de vorige eeuw, is niet duidelijk.

Toen bleek dat er toch “eerste woningen” onder de hamer gingen, kregen we vervolgens te horen dat de “eerste woning” (de feitelijke woonst, dus) van “volksgezinnen” door de regering zou worden beschermd. Dat klinkt allemaal heel vaag, en dat is wellicht ook de bedoeling. Volgens regeringsbronnen worden eerste woningen met een objectieve waarde tot 280.000 euro beschermt. Die huizen zullen dus niet in beslag worden genomen, zo luidt het. Of dat klopt? De zogenaamde wet Katselis-Stathakis, die onder voorwaarden de eerste woning beschermt, biedt meer duidelijkheid. Hier is het plafond van de objectieve waarde van de eerste woning:

• 180.000 euro voor een alleenstaande,
• 220.000 euro voor een koppel,
• 240.000 euro voor een gezin met 1 kind,
• 260.000 euro voor een gezin met 2 kinderen,
• 280.000 euro voor een gezin met 3 kinderen (daar komt dus die 280.000 euro vandaan).

Maar er is nog een criterium: het jaarlijkse gezinsinkomen van de schuldenaar mag niet meer zijn dan de redelijke overlevingskosten, verhoogd met een bedrag van 70%. Klinkt een beetje merkwaardig, maar in de praktijk komt het hier op neer:

• Een alleenstaande mag niet meer dan 13.906 euro per jaar verdienen,
• Een koppel mag niet meer dan 23.659 euro per jaar verdienen,
• Per kind wordt het jaarlijkse bedrag verhoogd met 5.714 euro.

Als je dus 3 kinderen hebt, en je verdient als koppel 42.000 euro per jaar, en je huis is 250.000 euro waard, dan moet je maar zorgen dat je het kunt afbetalen. Anders gaat het onder de digitale hamer. Oh ja, je moet schulden hebben bij de bank om in aanmerking te komen voor de bescherming van je eerste woning. Als je enkel schulden hebt bij de overheid, of bij de sociale kas, dan kom je niet in aanmerking en kan je huis vooralsnog onder de hamer gaan. Stel dat je huiseigenaar bent, en je staat voor 500 euro in het rood bij de fiscus, dan wordt je huis in beslag genomen.

Verder kom je ook niet in aanmerking voor bescherming als je zelfstandige bent. Dan moet je het zelf maar zien te rooien, zelfs als je je zaak hebt moeten sluiten door de crisis.

Als je dan toch tot een regeling met de bank bent gekomen, dan moet het vredegerecht die regeling ook aanvaarden, zoniet kan je huis in beslag worden genomen.

Vanaf 2018 veranderen er een aantal zaken. De oninbare leningen zullen dan worden doorverkocht aan zogenaamde hedge funds. Zo zitten ze niet meer in de portefeuille van de Griekse banken, en dat zou dan weer goed zijn voor de Griekse economie. Maar die operatie zal wel een en ander kosten: de hedge funds gaan namelijk niet het volledige bedrag aan de banken betalen. Zo heeft de Griekse bank Eurobank in oktober van dit jaar voor 1,5 miljard euro aan oninbare leningen verkocht aan het bedrijf Intrum Justitia AB (dat hiermee tot investeerder in Griekenland werd omgedoopt). Voor elke euro schuld bij Eurobank, betaalde Intrum 3 eurocent. Als ik goed kan rekenen (ik ben geen econoom), komt dat uit op een verlies van 97% voor de bank. Intrum Justitia (een bekend bedrijf in heel Europa) kan nu achter de schuldenaar aan. Wil je als schuldenaar dan toch nog een en ander regelen, moet je meteen met het hedge fund in contact komen, want je bent niets meer schuldig aan je bank.

Ondertussen beweert de regering SYRIZA-ANEL dat er een overeenkomst is met de banken om geen huizen onder de 300.000 euro te veilen. De banken zelf zijn van een dergelijke regeling niet op de hoogte. Die hebben ondertussen wel weer geld om leningen te verstrekken aan mensen die bereid zijn om de huizen te kopen die worden geveild via de executieverkopen. De vraag is wie die huizen wil kopen: er staan op dit moment ongeveer 1 miljoen huizen leeg in Griekenland.

Overigens heeft er tot dusver nog niemand geboden op een huis via de electronische veiling. Wie zou dat willen doen in het Griekenland van 2017?

In ieder geval mag Griekenland rekenen op een schijf van 5,5 miljard euro van de noodlening, als de “eerste woning” ook officieel mag worden geveild. Een zware beslissing voor een “linkse” regering zoals Syriza, die al liet verstaan dat het allemaal zo moeilijk niet zou zijn geweest, als de vorige regering het vuile werk al had opgeknapt.

De toekomst van Griekenland ziet er goed uit? Het land is aan de beterhand? Ik voorspel voor 2018 een toename van zelfmoorden en dakloosheid. Zo goed gaat het. En de exodus (600.000 Grieken hebben het land al verlaten sinds 2009) zal wellicht ook nog toenemen. Waardoor het pensioensysteem compleet onhoudbaar zal zijn. Ondanks de verminderingen van de pensioenen die er nog zitten aan te komen in 2018 en 2019.